Ελευθερία και ασφάλεια

Μία από τις πλέον έντονες ιδεολογικές, φιλοσοφικές, πολιτισμικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις είναι αυτή μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας. Αρκετές φορές, οι συζητήσεις που γίνονται στο πλαίσιο αυτής της αντιπαράθεσης, μοιάζουν να καταλήγουν σε έναν διαγκωνισμό για το τι θέλουμε περισσότερο: ασφάλεια ή ελευθερία; Φιλοσοφικά και ιδεολογικά μπορεί να έχει ένα ενδιαφέρον να προσπαθούμε σήμερα να καταλήξουμε εάν οι πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες αναζήτησαν πρώτα την ασφάλεια ή την ελευθερία. Αλλωστε και ο τετραγωνισμός του κύκλου έχει πυροδοτήσει πάρα πολλές αντιπαραθέσεις. Την πολυτέλεια αυτής της αναζήτησης μας την παρέχει το κοινωνικό συμβόλαιο των σύγχρονων κοινωνιών που περιλαμβάνει και την ασφάλεια. Ο Χομπς έχει περιγράψει με τον πλέον γλαφυρό τρόπο τη ζωή στις κοινωνίες πριν από τον κοινωνικό συμβόλαιο. Είναι το περίφημο «κράτος της φύσης», όπου η ανθρώπινη ζωή είναι «μοναχική, φτωχή, δυσάρεστη, βίαιη και σύντομη». Οταν απουσιάζουν η πολιτική τάξη και ο νόμος ο κάθε άνθρωπος έχει απεριόριστες φυσικές ελευθερίες, με αποτέλεσμα η καθημερινότητα να μετατρέπεται σε έναν πόλεμο όλων εναντίον όλων (bellum omnium contra omnes). Αυτή τη βίαιη αναρχία τερμάτισε το κοινωνικό συμβόλαιο, μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του Διαφωτισμού. Οι πολίτες συμφωνούν οικειοθελώς στην εκχώρηση ενός μέρους των φυσικών τους ελευθεριών στο κράτος, με αντάλλαγμα την ασφάλεια, την προστασία τους και τη διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης.