Θουκυδίδης: «κτήμα ες αεί»

Ενα από τα σημαντικότερα συγγράμματα της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας προσφέρει από αύριο «Το Βήμα της Κυριακής», σε τέσσερις συνέχειες: την Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου (431- 411 π.Χ.), όπως την κατέγραψε ο Θουκυδίδης (περ. 460-399 π.Χ.). Πρόκειται για έργο αναφοράς, η αξία του οποίου διαπερνά τους αιώνες και φτάνει αυτούσια ως τις ημέρες μας, καθώς οι «Ιστορίες», όπως είναι ο τίτλος του, παρέχουν αναλυτικά εργαλεία για τη γεωπολιτική και τις διακρατικές σχέσεις. Από τον «Επιτάφιο» (ο οποίος βρίσκεται στον τέταρτο τόμο της προσφοράς) ως τον Διάλογο των Μηλίων – για την ισότιμη συμμετοχή των εμπλεκόμενων πλευρών στις διαπραγματεύσεις. Οπως σημειώνει ο Βασίλειος Μπετσάκος, διδάκτωρ στην Ιστορία της Φιλοσοφίας, με αφορμή την εκδοτική προσφορά: «Την εξιστόρηση του πολέμου… αναλαμβάνει ο Θουκυδίδης, όχι μόνο επειδή πιστεύει πως θα αποδειχτεί ο σπουδαιότερος της μέχρι τότε ελληνικής ιστορίας, αλλά και επειδή θεωρεί ότι η παραδειγματική περιγραφή του πολέμου ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σπάρτη θα αποτελέσει για τις ερχόμενες γενιές μόνιμη πηγή πολιτικής διδαχής (κτήμα ες αεί): η γνώση του παρελθόντος μπορεί να γίνει αφετηρία για την κατανόηση του παρόντος και για την πρόγνωση του μέλλοντος». Και συνεχίζει: «Ο Θουκυδίδης είναι ο πρώτος ιστοριογράφος που με επιστημονικές μεθόδους επιδιώκει την αντικειμενικότητα στην παρουσίαση και ερμηνεία των γεγονότων. Διασταυρώνει τις πηγές του, προβαίνει σε επιτόπιες έρευνες, μελετά αρχεία, συναντά τους πρωταγωνιστές και συγκεντρώνει πληροφορίες για να προβεί σε ερμηνείες, ακολουθεί αυστηρό σύστημα χρονολόγησης και διακρίνει με ακρίβεια τα αίτια των γεγονότων από τις απλές αφορμές τους. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι και ότι συνθέτει όλα τα προηγούμενα σε μια εξαιρετική αφήγηση, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον και την κριτική ετοιμότητα του αναγνώστη. Το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό των «Ιστοριών» είναι ο ορθολογισμός. Ο Θουκυδίδης πιστεύει στην ισχύ συγκεκριμένων νόμων που διέπουν την ανθρώπινη δράση (ειδικά σε εποχή πολέμου) και προσπαθεί να ανακαλύψει τις εφαρμογές τους ανά περίπτωση. Παραμένει όμως μετριοπαθής και αποδέχεται ότι, πέραν των λογικά ανιχνεύσιμων αιτίων, διάφοροι αστάθμητοι παράγοντες παίζουν επίσης τον δικό τους ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας».