«Ειρήνη σημαίνει συμβιβασμός»

«Μη μαρτυρήσετε τίποτε για το παρελθόν του ήρωα. Σε όσες γλώσσες μεταφράστηκε το βιβλίο κράτησαν όλοι το μυστικό. Μόνο στο Ισραήλ – πού αλλού; – έκαναν spoiler». Είχε δίκιο ο Νταβίντ Γκρόσμαν στην έκκλησή του προς τη δημοσιογραφική ομήγυρη που βρέθηκε χθες στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Ψυχογιός. Στο μυθιστόρημα «Ενα άλογο μπαίνει σ’ ένα μπαρ» (Ψυχογιός, μτφ. Λουίζα Μιζάν, παρουσίαση στο «Βιβλιοδρόμιο», 4/1/2020) τα τραύματα της ιστορίας – προσωπικής, οικογενειακής, εθνικής – έρχονται στην επιφάνεια αφού ο συγγραφέας αφαιρέσει τα πολλαπλά στρώματα της κωμωδίας. Ο μονόλογος του κωμικού ηθοποιού Ντόβαλε Γκρίνσταϊν σε ένα καταγώγιο της πόλης Νατάνια, με παρόντα τον παλιό συμμαθητή του Αβισάι Λαζάρ, είναι η έκρηξη ενός ηφαιστείου. Και τα ανέκδοτα – για τον Μένγκελε, τους Αραβες, το «βραβείο Αλ Κάιντα συναισθηματικής νοημοσύνης» – η άλλη όψη μιας επώδυνης διαδρομής με ενοχές και απώλειες και για τους δύο. Ο Γκρόσμαν, που ταυτίζεται με τη «φιλελεύθερη» συνείδηση της πατρίδας του, μέρος της τριανδρίας με τον αείμνηστο Αμος Οζ και τον Αβραάμ Γεοσούα, υπέρμαχος της λύσης των δύο κρατών, διαχειρίστηκε τις δικές του απώλειες πριν αφηγηθεί εκείνες των μυθιστορηματικών ηρώων του. Για τον γιο του Ούρι, που σκοτώθηκε στον πόλεμο του Λιβάνου το 2006, αποφύγαμε να τον ρωτήσουμε. Αλλά ο ίδιος σε μια αποστροφή του, από τις πολλές ενδιαφέρουσες που ακολουθούν, απέκρουσε την προοπτική ενός Ισραήλ «όπου χάνουμε τους νέους μας».