Η Ιερουσαλήμ και οι πόλεμοι της μνήμης

«Υπάρχουν ουσιαστικές διαφωνίες για βασικά ζητήματα που αφορούν την Ιερουσαλήμ, μαζί με πληθώρα αντικρουόμενων επιχειρημάτων». Η παρατήρηση της αμερικανίδας καθηγήτριας Κοινωνιολογίας Αν Σλέι και του ισραηλινού καθηγητή Γεωγραφίας Γκίλαντ Ρόσεν είναι εξίσου αναμενόμενη όσο και καίρια. Τόσο ώστε να περιλαμβάνει τις εξελίξεις που ακολούθησαν την έκδοση του βιβλίου τους «Ιερουσαλήμ – Προκλήσεις του χώρου σε μια διχοτομημένη μητρόπολη» του 2015 (Polity Press), αλλά και εκείνες που συμπίπτουν με την ελληνική κυκλοφορία, στις αρχές Μαρτίου, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (μτφ. Μιχάλης Λαλιώτης, επιμέλεια Πέτρος Γιαρμενίτης – Νίκος Κουμπιάς). Σύμφωνα με το σχέδιο για τη Μέση Ανατολή που παρουσίασε πρόσφατα ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, η Ιερουσαλήμ περιγράφεται ως «η αδιαίρετη πρωτεύουσα του Ισραήλ». Αλλά ο ίδιος φάνηκε να αντιφάσκει με αυτή τη δέσμευση, ανοίγοντας παράλληλα παράθυρο σε ένα παλαιστινιακό κράτος με πρωτεύουσά του στην Αλ Κουντς, την «Ανατολική Ιερουσαλήμ». Αν αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό ως το τμήμα που προσάρτησε το Ισραήλ το 1967, το οποίο οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν ως πρωτεύουσα του κράτους τους, τότε η κυβέρνηση Τραμπ τους «αφήνει» μόνο προάστια στην ανατολική πλευρά της πόλης – τοποθεσίες όπως το Αμπου Ντις, που τεχνικά βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ, αλλά στην ανατολική πλευρά του τείχους ασφαλείας που χωρίζει το Ισραήλ από τα παλαιστινιακά εδάφη. Οπως διαβάζουμε στην υποσημείωση της σελίδας 23, άλλωστε, ο Τραμπ είχε ήδη ανατρέψει την αμερικανική πολιτική πολλών ετών, καθώς στις 6 Δεκεμβρίου του 2017, ενεργοποιώντας νόμο του 1995, ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν ως πρωτεύουσα του Ισραήλ την Ιερουσαλήμ και ως εκ τούτου η αμερικανική πρεσβεία θα μεταφερθεί εκεί από το Τελ Αβίβ (η πρεσβεία άνοιξε όντως στις 14 Μαΐου του 2018, στην επέτειο των 70 χρόνων από τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, και η μόνη χώρα που ακολούθησε τις ΗΠΑ είναι η Γουατεμάλα).