Στον αστερισμό του ρεβανσισμού

Δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι περνάμε καθημερινά από την Πλατεία Κλαυθμώνος, αλλά ελάχιστοι γνωρίζουμε πως δεν λεγόταν πάντοτε έτσι και πως το βαπτιστικό που τελικά επικράτησε δεν της το έδωσε κάποιος δήμαρχος, μα ένας δημοσιογράφος – συγγραφέας, ο Δημήτριος Καμπούρογλου (1852-1942). Στην πλατεία με τα πολλά βαπτιστικά – Αισχύλου, Νομισματοκοπείου, 25ης Μαρτίου, Δημοκρατίας – συγκεντρώνονταν οι απολυμένοι δημόσιοι υπάλληλοι, οι επονομαζόμενοι «Παυσανίες», κι έκλαιγαν τη μοίρα τους. Υστερα από κάθε εκλογική αναμέτρηση, το κόμμα που έπαιρνε την εξουσία απέλυε τους «αντιφρονούντες» δημοσίους υπαλλήλους και διόριζε τους δικούς του (φανταστείτε, κατ’ επέκτασιν, πόσο άμεσο και αυστηρά προσωπικό συμφέρον είχαν οι εκάστοτε δημόσιοι υπάλληλοι ώστε, με κάθε τρόπο και με κάθε μέσο, να μη συμβεί μια ανάλογη εκλογική… συμφορά): ο ρεβανσισμός σε όλο του το μεγαλείο. Αυτή τη νοσηρή κατάσταση ήρθε να διορθώσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1911, όταν αναθεώρησε το Σύνταγμα του 1864 και κατοχύρωσε τη δημοσιοϋπαλληλική μονιμότητα· πού να φανταζόταν ο καημένος ότι διόρθωνε ένα κακό με ένα άλλο χειρότερο.