Αφήστε την «Πανούκλα» γι’ αργότερα

Είναι το τελευταίο βιβλίο που θα συμβούλευα αυτή την εποχή. Ο Camus γράφει γι’ αυτά που τώρα ζούμε, και να τον διαβάσουμε αυτή τη στιγμή, μου φαίνεται ανυπόφορο. Για την αρρώστια σαν μεγεθυντικό φακό της ανθρώπινης μικρότητας. Του μεγαλείου επίσης. Ενός μεγαλείου, χωρίς ηρωική μουσική υπόκρουση, κινηματογραφικής ταινίας, όπου πρωταγωνιστούν ο ιδρώτας και τα πρησμένα από την αγρύπνια μάτια του νοσοκομειακού προσωπικού, αυτών των γυναικών και ανδρών που αγρυπνούν για να μας κρατάνε ζωντανούς και που τους ανταμείβουμε με μηνιαίους μισθούς που αντιστοιχούν στην τιμή ενός αξεσουάρ μόδας. Για την αρρώστια σαν μεγεθυντικό φακό οποιασδήποτε φιλοσοφικής αναζήτησης. Ο Camus έλυνε τον φιλοσοφικό κόμπο εκεί που ο Sartre (ο οποίος σνόμπαρε τον Camus, σαν… απλοϊκό στοχαστή) τον έμπλεκε με ναρκισσιστική μανία: «Δεν υπάρχει παρά ένα μονάχα φιλοσοφικό πρόβλημα πραγματικά σοβαρό: το πρόβλημα της αυτοκτονίας. Τη στιγμή που αποφασίζεις πως η ζωή αξίζει ή δεν αξίζει τον κόπο να τη ζήσεις, απαντάς στο βασικό πρόβλημα της φιλοσοφίας. Τα υπόλοιπα είναι παιχνίδια» μάς προειδοποιούσε στην πρώτη παράγραφο του «Μύθου του Σίσυφου». Πλάι στον φιλοσοφικό, με την «Πανούκλα», ο Camus κόβει και τον ψυχολογικό γόρδιο δεσμό. Γενιές ψυχαναλυτών και ψυχιάτρων και ανθηρές – από τις ανθηρότερες – βιομηχανίες αντικαταθλιπτικών πιασμένες στη σαγήνη της κατάθλιψης  τον παρατηρούν να το κάνει. Ο γιατρός Rieux δεν το βάζει κάτω. Απαντά έτσι και στο μοναδικό ψυχαναλυτικό ερώτημα: σταυρώνω τα χέρια περιμένοντας τον θάνατο ή προχωρώ δουλεύοντας, αγαπώντας και διεκδικώντας το δικαίωμα σε μια «πίστη» αδιάφορη σε θεολογικές συζητήσεις. Ψιλά γράμματα για το παριζιάνικο σαρτρικό τρεντ του μεταπολέμου, ανίκανο να χωνέψει όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής πανούκλας, στη δίνη της οποίας (οι πρώτοι σχεδιασμοί χρονολογούνται στο 1941) έγραψε ο Camus αυτό το ημερολόγιο. Και τι ημερολόγιο: απατεώνες με γιατροσόφια, μαύρη αγορά, εγκληματική θρησκοληψία ή ουσιαστική πίστη, ορθολογισμός ή απουσία και των πρωταρχικών εργαλείων σκέψης, που κερδίζονται με κόπο, όπως και η μητρική γλώσσα, αργά μέσα στον χρόνο…