Οι αποφάσεις του ΣτΕ και οι λύσεις ισορροπίας για τα αναδρομικά

Το ρεπορτάζ-άρθρο στο «ΒΗΜΑ» της 19-4-2020 με τίτλο «Εγειρε η πλάστιγγα του ΣτΕ για τα αναδρομικά» επανέφερε στη δημόσια συζήτηση το μεγάλο θέμα των διεκδικήσεων «αναδρομικών», των προ του νόμου Κατρούγκαλου συνταξιούχων. Οπως είναι γνωστό, στις 10 Ιανουαρίου 2020 δικάστηκε στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, μετά από αίτημα του ΕΦΚΑ, σε πιλοτική δίκη, το θέμα των διεκδικήσεων από πλευράς συνταξιούχων αναδρομικών ποσών συντάξεων, που είχαν περικοπεί με διατάξεις του 2012 που κρίθηκαν αντισυνταγματικές από προηγούμενες αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας (2287/2015 κ.λπ.). Το θέμα που καλούνταν στην ουσία να εξετάσει και να αποφανθεί το Ανώτατο Δικαστήριο ήταν αν μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου εξακολουθούσε να υπάρχει βάσιμη και νόμιμη απαίτηση των συνταξιούχων για αναγνώριση και καταβολή αναδρομικών και αν ναι, για ποιο χρονικό διάστημα. Οι εκδοχές ήταν κυρίως τρεις. Κατά την πρώτη, η απαίτηση βασίμως προβαλλόταν για το διάστημα από τον Ιούνιο του 2015 (που εκδόθηκαν οι αποφάσεις που έκριναν αντισυνταγματικές τις περικοπές) έως τον Δεκέμβριο του 2018, δεδομένου ότι από 1-1-2019 οι συνταξιούχοι έπαιρναν και παίρνουν επανυπολογισμένες συντάξεις που δεν περιλαμβάνουν τις περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Κατά τη δεύτερη, η απαίτηση ήταν νόμιμη για τη χρονική περίοδο από Ιούνιο 2015 έως Μάιο 2016, που ψηφίστηκε ο νόμος Κατρούγκαλου με τον οποίο «επανανομοθετήθηκαν» οι περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές από προηγούμενες αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ. Σύμφωνα με την τρίτη, που προεχόντως υποστήριζαν ο ΕΦΚΑ και το υπουργείο, μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου δεν υπάρχει κανένα περιθώριο διεκδίκησης αναδρομικών, αφού ο νόμος αυτός με ιδιόμορφη αναδρομικότητα κατήργησε οποιαδήποτε τέτοιου τύπου απαίτηση. Υπάρχει και η εκδοχή της δικαίωσης από 1-1- 2013, που ίσχυσαν οι κριθείσες ως αντισυνταγματικές περικοπές μέχρι 31-12-2018, που όμως εμφανιζόταν ως μη πιθανή, δεδομένου ότι ήδη το ΣτΕ με προηγούμενη απόφασή του είχε αποκλείσει τη δυνατότητα διεκδίκησης για την περίοδο από Ιανουάριο 2013 έως Μάιο 2015. Κατά το ρεπορτάζ-άρθρο φαίνεται ότι το Συμβούλιο Επικρατείας κλίνει προς τη δεύτερη εκδοχή, δηλαδή προς την αναγνώριση δικαιώματος αναδρομικών για τη χρονική περίοδο Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016. Μια τέτοια απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας θα αποτελούσε μια λύση ισορροπίας που θα ελάμβανε σοβαρά υπόψη τη δημοσιονομική διάσταση του θέματος. Η διάσταση αυτή ευθέως επηρεάζει την κρίση του Δικαστηρίου, όπως εμφανώς έχει καταδειχθεί σε σειρά αποφάσεών του. Η κρίση αυτή έχει ως προαπαιτούμενη τη θέση ότι με τον νόμο Κατρούγκαλου επανανομοθετήθηκαν οι μνημονιακές περικοπές που είχαν κριθεί αντισυνταγματικές. Η προσέγγιση αυτή έχει προδιατυπωθεί σε πρόσφατες αποφάσεις του ίδιου Δικαστηρίου, που έκριναν το θέμα του επανυπολογισμού των συντάξεων. Κατά τη νομική μου άποψη, την οποία είχα την ευκαιρία να αναπτύξω ως νόμιμος παραστάτης συλλόγων συνταξιούχων κατά την εκδίκαση της συγκεκριμένης υποθέσεως, ουδέποτε συνέβη κάτι τέτοιο, το οποίο σημειωτέον επ’ ουδενί δεν μπορούσε να γίνει σιγή και κρυφίως. Δεν θεωρώ δε ότι πολιτικά θα μπορούσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να στηρίξει θέση αναγκαιότητας επανανομοθέτησης περικοπών που είχαν κριθεί αντισυνταγματικές. Βεβαίως μέχρι σήμερα δεν υπήρξε δημόσια θέση περί του εάν όντως υπήρξε πρόθεση και υλοποίηση της επανανομοθέτησης των μνημονιακών περικοπών. Η απόφαση που θα εκδοθεί θα αφορά κατ’ αρχήν τους διαδίκους και δευτερευόντως όσους έχουν ασκήσει αγωγές. Η επέκταση ενός τυχόν θετικού αποτελέσματος στο σύνολο των συνταξιούχων απαιτεί νομοθέτηση, δηλαδή πολιτική απόφαση. Κι αυτό μπορεί να γίνει ακόμα και αν το Δικαστήριο για δημοσιονομικούς λόγους θέσει περιορισμούς.