«Υπάρχει μισή φραντζόλα ψωμί για τρεις μέρες»

«H κατάσταση επιδεινώνεται! Δεν υπάρχουν καθόλου πατάτες και ακόμη και τα όσπρια έχουν σχεδόν τελειώσει. Υπάρχει μισή φραντζόλα ψωμί για σήμερα, την Πέμπτη και την Παρασκευή. Χθες, κρατήσαμε μερικές πατάτες στην άκρη από το ήδη ανεπαρκές γεύμα μας. Τις φάγαμε με λίγο τηγανητό κρεμμύδι και ένα φλιτζάνι σούπα στις πεντέμισι, πριν σκοτεινιάσει. Υπολόγισα ότι ο καθένας από εμάς θα μπορούσε να έχει ακόμη μια φέτα ψωμί. Τις κρατήσαμε μέχρι να πέσουμε για ύπνο και τις φάγαμε μαζί με ένα φλιτζάνι τσάι, διαφορετικά θα μας φαινόταν πολύ μεγάλο το διάστημα μέχρι το επόμενο πρωί». Η περιγραφή δεν είναι παρά ένα ελάχιστο τμήμα του ημερολογίου της 27χρονης δασκάλας Πετρονέλα Καταρίνα Χάουζερ από το Ρότερνταμ, η οποία αποτυπώνει στιγμιότυπα από μια καθημερινότητα άγνωστη για τις νεότερες γενιές, αλλά τελικά οικεία λόγω της ιστορικής μνήμης: την καθημερινότητά της – όπως και των συμπατριωτών της – στις 7 Φεβρουαρίου 1945. Το απόσπασμα προέρχεται από ένα ημερολόγιο που μέχρι πρόσφατα δεν είχε τύχη ανάλογη με εκείνο της Αννας Φρανκ – κάτι που ισχύει για ακόμη 2.000 ημερολόγια εκείνης της περιόδου. Γράφτηκαν από απλούς πολίτες της Ολλανδίας στα χρόνια της γερμανικής κατοχής σε τετράδια, σημειωματάρια, σκόρπιες σελίδες, ακόμη και στο πίσω μέρος των χαρτονομισμάτων της «Μονόπολης». Περιγράφουν ιστορίες πόνου και απώλειας, φόβου, δυστυχίας και πείνας. Παραδόθηκαν μετά την απελευθέρωση της χώρας, τον Μάιο του 1945, στο Εθνικό Γραφείο για την Ιστορία της Ολλανδίας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και στην πλειονότητά τους το περιεχόμενο μετά την καταλογογράφησή τους και την τοποθέτησή τους στα ράφια δεν το ξαναδιάβασε κανείς. Μια δεύτερη ευκαιρία να αποκαλύψουν τις δύσκολες ώρες που έζησαν οι συγγραφείς τους έχουν τώρα χάρη στην προσπάθεια ψηφιοποίησης των χειρόγραφων ή δακτυλογραφημένων σελίδων τους ώστε να αναρτηθούν στο Διαδίκτυο. Ηδη μάλιστα 90 εξ αυτών έχουν πλήρως μετεγγραφεί. «Τα πιο πολύτιμα είναι εκείνα στα οποία οι συγγραφείς τους αναφέρονται στα συναισθήματά τους ή σε συζητήσεις που είχαν στον δρόμο ή σε μέλη των οικογενειών τους ή στο πώς αντιμετώπιζαν τις διώξεις των Εβραίων» λέει στους «New York Times» η ερευνήτρια Ρενέ Κοκ. «Τα καλύτερα ημερολόγια έχουν γραφεί από ανθρώπους με κουράγιο», συμπληρώνει.