Περί του νομοσχεδίου για την παιδεία (2)

Πριν από μερικά χρόνια, διάβασα, από περιέργεια, τα εγχειρίδια της φιλοσοφίας που χρησιμοποιούνταν στο λύκειο. Και διαπίστωσα ότι δεν απευθύνονταν σε παιδιά δεκαέξι ετών (αλλά, σε ενηλίκους, ας πούμε) -τόσο από την άποψη της γλώσσας, όσο και των νοημάτων- καθώς και ότι στερούνταν της ουδετερότητας που απαιτεί το σχολικό βιβλίο. Με λίγα λόγια, δεν επρόκειτο για φιλοσοφία αλλά για προπαγάνδα· κάπως έτσι ήταν τα βιβλία της φιλοσοφίας στη μαοϊκή Κίνα και στη Σοβιετική Ένωση: μαρξισμός των επιγόνων του Μαρξ και του Λένιν. Οι καθηγητές που γράφουν, διδάσκουν ή στηρίζουν τέτοιου είδους εγχειρίδια θα απαντήσουν ότι υποτιμώ τα παιδιά και ότι, φυσικά, δεν καταλαβαίνω τη σπουδαιότητα της επαναστατικής διαπαιδαγώγησής τους. Κι ότι, εν πάση περιπτώσει, πρέπει να αντισταθμιστούν οι αντίρροπες δυνάμεις: η «συντηρητική» διαπαιδαγώγηση Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια. Αλλά, ας σταθώ στην πρώτη παρατήρηση: αν τα βιβλία είναι γραμμένα με περίπλοκο και προπαγανδιστικό τρόπο, οι μαθητές δεν θα τα διαβάσουν· το πολύ-πολύ να απομνημονεύσουν τα λεγόμενα SOS. Όλοι έχουμε υπάρξει μαθητές, ξέρουμε τα όρια της πρόσληψης της γνώσης στην παιδική ηλικία και στην εφηβεία, τις ανάγκες και τις επιθυμίες των παιδιών στο σχολείο: ως καθηγητές, ως ενήλικες γενικά, πρέπει, για να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις, να μπούμε στη θέση τους αλλά να μην καθηλωθούμε σ’ αυτή.