Μαντζούνια και ψευδογιατροί

Τις τελευταίες μέρες πληροφορηθήκαμε τη σύλληψη ενός κυρίου που δήλωνε γιατρός και εξαπατούσε πουλώντας ψευτοθεραπείες που οδήγησαν τρεις ανθρώπους σε θάνατο. Οι λεπτομέρειες της συγκεκριμένης έρευνας παραπέμπουν σε ακραία περίπτωση, αλλά ίσως δεν είναι κακή αφορμή για να πούμε δυο λόγια περί ψευδοϊατρικής. Κατ’ αρχάς, το τι είναι ψευδοεπιστήμη, στον δυτικό κόσμο στον οποίο υποτίθεται ότι ανήκουμε, είναι, πρακτικά, λυμένο – οι φιλοσοφικές διαστάσεις είναι μια άλλη συζήτηση. Μόνο η κλασική ιατρική και η φαρμακολογία παράγουν αποτελέσματα μετρήσιμα με τις αποδεκτές επιστημονικές μεθόδους, που μπορούν να πιστοποιηθούν με ανεξάρτητες έρευνες, με την υποχρέωση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Οι ψευδοεπιστήμες δεν είναι αθώες. Συνωμοσιολογούν, αισχροκερδούν και εφαρμόζουν και διαδίδουν επικίνδυνες θεωρίες και πρακτικές, όπως π.χ. η άρνηση του εμβολιασμού, την οποία στην Ελλάδα διέδωσαν, μεταξύ άλλων, και κάποιοι «γιατροί» της ομοιοπαθητικής. Η ομοιοπαθητική είναι ένα ωραίο παράδειγμα, άλλωστε, ως η πιο διαδεδομένη ψευδοϊατρική. Είναι βέβαιο ότι κάποιοι που διαβάζετε αυτές τις γραμμές αντιδράτε στον χαρακτηρισμό αυτόν, αλλά της έχει αποδοθεί από τους πιο έγκυρους επιστημονικούς φορείς παγκοσμίως. Το παράδοξο και αντιφατικό, μάλιστα, είναι ότι πολλοί οπαδοί της, ενώ παραδέχονται πως για κάτι σοβαρό θα απευθύνονταν κατευθείαν στην κλασική ιατρική, αντιδρούν όταν τους πεις ότι αυτή απορρίπτει την ομοιοπαθητική ως απάτη ή, έστω, ως placebo. Αν δεχτούμε την αντίληψη που λέει πως οτιδήποτε καταπραΰνει δεν είναι κατακριτέο, δεν πρέπει να ξεχνάμε και την απαραίτητη προϋπόθεση: το να μη βλάπτει. Και, δυστυχώς, όπου δεν υπάρχουν μετρήσιμα αποτελέσματα και στατιστικές, το ρίσκο δεν μπορεί να υπολογιστεί.