Το ξίφος και το ανάθεμα

Στον απόηχο της πρώτης μουσουλμανικής προσευχής στην Αγία Σοφία την Παρασκευή, τα φώτα της δημοσιότητος δεν έπεσαν στον παρόντα τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά στον πρόεδρο της Διευθύνσεως Θρησκευτικών Υποθέσεων Αλή Ερμπάς. Ως ο ανώτατος θρησκευτικός αξιωματούχος της Τουρκίας, ο κ. Ερμπάς απηύθυνε το κήρυγμα της προσευχής και προκάλεσε πρωτοφανείς αντιδράσεις για δύο λόγους. Ο πρώτος ήταν η εμφάνισή του στον άμβωνα (μινμπάρ) με ξίφος. Τούτο θεωρήθηκε ως προσπάθεια αναβιώσεως μιας οθωμανικής παραδόσεως της αλώσεως κατά την οποία το ξίφος τεκμηρίωνε το δικαίωμα του κατακτητή να μετατρέψει ναούς σε τεμένη κατά το δοκούν. Η παράδοση αυτή ήταν αμφιλεγόμενης θεολογικής ορθότητος ήδη από την οθωμανική περίοδο, καθώς άλλοι σημαίνοντες οθωμανοί νομομαθείς και θεολόγοι υποστήριζαν ότι τα όπλα δεν έχουν θέση σε χώρο προσευχής, ενώ άλλοι υποστήριζαν ότι οι εκκλησίες είναι εκ φύσεως ακατάλληλες για να μετατραπούν σε τεμένη. Επίσης συζητήθηκε ο τρόπος με τον οποίο ο κ. Ερμπάς κρατούσε το ξίφος, καθώς, κατά την οθωμανική παράδοση, το κράτημα του ξίφους με το δεξί χέρι ήταν μήνυμα εκφοβισμού προς εχθρούς, ενώ το κράτημα με το αριστερό χέρι ήταν μήνυμα εμπιστοσύνης προς φίλους. Ο κ. Ερμπάς κρατούσε το ξίφος και με τα δύο χέρια, κάποιες φορές και σαν μπαστούνι, αγνοώντας μάλλον τον συμβολισμό. Τελούσε όμως εν γνώσει του συμβολισμού της «εκ νέου αλώσεως» της Αγίας Σοφίας με τον τούρκο πρόεδρο στον ρόλο του Μωάμεθ Β’ και τους εκπροσώπους της κοσμικής Τουρκίας στον ρόλο των Ρωμαίων.