Αγία Σοφία: το μέγα σκάνδαλον

Η Αγία Σοφία, «το μέγα μοναστήρι» για το βυζαντινό και μεταβυζαντινό φαντασιακό, είναι και μέγα σκάνδαλον – ιδιαίτερα για τους Τούρκους, ήδη από τον μεσαίωνα. Ο επιβλητικός χριστιανικός ναός είχε ανέκαθεν την αξία απόλυτου συμβόλου της πολιτισμικής και θρησκευτικής υπόστασης των Χριστιανών, κυρίως, αλλά όχι μόνο, της ανατολικής Ρωμαϊκής (κατά βάσιν και επισήμως, ήδη από τον 7ον αι., ελληνόφωνης) Αυτοκρατορίας. Από το θρυλούμενο «Νενίκηκά σε Σολομών» (σκάνδαλον ο ναός του Σολομώντος για τον Χριστιανό αυτοκράτορα Ιουστινιανό!) περάσαμε στο φαντασιακό «Νενίκηκά σε Ιουστινιανέ» του Μωάμεθ Β΄ και όλων των πραγματικών ή, τηρουμένων των αναλογιών, ιδεολογικών του διαδόχων, μέχρι τον Ερντογάν, με ένα διάλειμμα εννέα περίπου δεκαετιών εκκοσμικευτικών φιλοδοξιών.