Η ελευθερία, οι ανισότητες και η Ανοιξη της Πράγας

Σήμερα συμπληρώνονται 52 χρόνια από τη νύχτα της 20ής προς την 21η Αυγούστου 1968, όταν οι Σοβιετικοί και οι δορυφόροι τους εισέβαλαν στην Πράγα, με σκοπό να ανατρέψουν τον τσεχοσλοβάκο ηγέτη Ντούμπτσεκ. Οι Σοβιετικοί δεν του συγχώρεσαν ποτέ το ότι αυτός ήθελε την απελευθέρωση και όχι απλά τη φιλελευθεροποίηση της τσεχοσλοβακικής κοινωνίας. Στο σάουντρακ της προτελευταίας ταινίας – «Βαλέσα, η δύναμη της ελπίδας» – του μεγάλου πολωνού σκηνοθέτη Αντζεϊ Βάιντα ένα από τα ροκ τραγούδια της περιόδου της Αλληλεγγύης που ακούγεται περιέχει τον στίχο «την ελευθερία αγαπώ και καταλαβαίνω». Σ’ αυτές τις πέντε λέξεις συμπυκνώνεται και το νόημα της Ανοιξης της Πράγας που έγινε βαθύς χειμώνας μέσα στον Αύγουστο. Ο τσεχοσλοβακικός λαός στήριζε ανεπιφύλακτα τον ηγέτη του, γιατί «αγαπούσε την ελευθερία και την καταλάβαινε». Ηθελε να πιει από το κοσμικό δισκοπότηρο της ελευθερίας, η κατοχή του οποίου μετατρέπει τους ανθρώπους σε αυτόνομα άτομα. Βεβαίως το μάθημα που έχουμε λάβει 52 χρόνια μετά από τους αυταρχικούς ηγέτες που σιγά σιγά ξεπήδησαν μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» είναι πως οι ελευθερίες δεν αρκούν από μόνες τους για να οδηγήσουν στη Δημοκρατία. Στις 4 Ιουνίου 1989, μόνο 21 χρόνια μετά τον «θρίαμβο» της σοβιετικής ανελευθερίας, έγιναν στην Πολωνία οι πρώτες σχετικά ελεύθερες εκλογές. Σήμερα η μισή Πολωνία δείχνει να «μην αγαπά την ελευθερία», αλλά τον φόβο από την ελευθερία και τα επιδόματα που της χαρίζει ο Γιαρόσλαβ Κατσίνσκι. Η άνοδος του αυταρχισμού αποδεικνύει πως οι Δημοκρατίες μαραζώνουν όταν οι ελευθερίες δεν συνοδεύονται και από την καταπολέμηση των ανισοτήτων.