Σχεδία στο πέλαγος

«Αιών παις εστί παίζων, πεσσεύων». Καταλυτικός αυτός ο ορισμός του Ηράκλειτου – «ο αιώνιος χρόνος είναι παιδί που παίζει ζάρια». Ζούμε σε μια χρονική, εκτός των απείρων ορίων του χρόνου, στιγμή που αυτό το παιχνίδι δείχνει ωμά όλες τις παραλλαγές του. Δεν θέλω, βέβαια, να ξεχνούμε, όπως πάλι σημείωσα εδώ, τη διάσταση του χώρου που ορίζει και ορίζεται ο χρόνος, όπως τον θεμελίωσε ο Αϊνσταϊν. Αυτός ο τρομερός, πάντως, ορισμός του Ηράκλειτου δεν μπορεί να μη μας ωθεί να εμβαθύνουμε στην έννοια του χρόνου ως παιδιού που παίζει. Αυτό κατ’ αρχάς σημαίνει πως ο χρόνος και ο χώρος που ορίζεται από τη συνύπαρξη αυτών των δύο οριζουσών νοεί τον χρόνο ως παιδί και ως παίγνιο. Ως εκ τούτου ας προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε στην έννοια του παιδός. Προέχει το ένστικτο, τα αντανακλαστικά, νευρικά και συναισθηματικά. Ενα παιδί δεν έχει ιδεολογίες, δεν έχει ταξικά, πολιτικά, πολιτισμικά κριτήρια, όταν δρα. Αν, μάλιστα, φτάσουμε στη νηπιώδη περίοδο, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και η ανάγκη τροφής, πέψης, αφόδευσης καθορίζουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο το νήπιο και το παιδί λειτουργούν.