Το ιστορικό διακύβευμα

Δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε ότι η πανδημία αυτή θα αλλάξει τον κόσμο μας. Το πόσο και το πώς είναι δύσκολο να το πει κάποιος με βεβαιότητα. Είναι όμως αποδεδειγμένο ότι τα μικρόβια, οι παθογόνοι οργανισμοί, διαμόρφωσαν την ιστορία της ανθρωπότητας μαζί με τους ανθρώπους. Οι πανδημίες αλλάζουν τον κόσμο από πάντα, από την εποχή της πανώλης του Ιουστινιανού, την ευλογιά που απλώθηκε στην Ευρώπη και την Ασία, την ιλαρά, τον τυφοειδή πυρετό και τη διφθερίτιδα που έφτασε μέσω των εξερευνητών και κατακτητών στον «Νέο Κόσμο», την Αμερική και ξεπάστρεψαν τους γηγενείς. Οι πανδημίες άλλαξαν τα πάντα στο πέρασμά τους, όσο πιο πολύ κρατούσαν τόσο περισσότερο. Από την εμπειρία των θανάτων και του φόβου της διάδοσης κι από τη μείωση των πληθυσμών προέκυψαν νέες θρησκευτικές πρακτικές και πεποιθήσεις, νέες ιδέες για την πολιτική και την κοινωνία, ξεκληρίστηκαν ισχυροί στρατοί κι άλλαξαν οι γεωπολιτικές ισορροπίες, εδάφη χάθηκαν και άλλα κατακτήθηκαν. Σήμερα έχουμε αρκετή επιστημονική γνώση ώστε να μην είμαστε, βεβαίως, άτρωτοι, αλλά να μπορούμε βασίμως να ελπίζουμε ότι θα τη γλιτώσουμε αρκετά γρήγορα. Αυτή η πανδημία μάς βρήκε, ωστόσο, σε μια φάση μεγάλων μετασχηματισμών, σε μια κρίση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και μια περιβαλλοντική κρίση που απαιτεί αλλαγή παραγωγικού μοντέλου. Τις πρώτες επιπτώσεις, καλές ή κακές, τις βλέπουμε ήδη, με το πώς χειρίστηκαν τα περιοριστικά μέτρα διαφορετικές χώρες, το πώς επηρεάστηκαν και προσαρμόστηκαν διαφορετικοί παραγωγικοί κλάδοι, το πώς μειώθηκε ξαφνικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα από τις μειωμένες μετακινήσεις.