Ελλάδα – Τουρκία, Φινλανδία και Ισραήλ

Η εθνικιστική και ορθολογική προσέγγιση για τα ελληνοτουρκικά συγκλίνουν σε ένα κοινό σημείο: ότι έχουμε να κάνουμε με μια διαφορετική Τουρκία σε σχέση με αυτή που αντιμετωπίζαμε πριν από δεκαετίες. Η σημερινή Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει να αναδειχθεί σε περιφερειακή ή και παγκόσμια δύναμη. Ή, όπως γράφει ο S. Cagaptay στο βιβλίο του «Erdogan’s Empire» / Η Αυτοκρατορία του Ερντογάν, ο Ερντογάν θέλει «να καταστήσει την Τουρκία μοναδική δύναμη στη Μέση Ανατολή και παγκοσμίως αναβιώνοντας τη δόξα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας». Στην επιδίωξή του αυτή ακυρώνει τον Ατατουρκισμό και την κοσμικότητα του κράτος, ισλαμοποιεί τη χώρα, απομακρύνεται αξιακά από τη Δύση, αν και σε ρητορικό επίπεδο τουλάχιστον εξακολουθεί να προσβλέπει σε πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) χωρίς όμως να πληροί καμία προϋπόθεση για κάτι τέτοιο. Αλλά η πολιτική της ανάδειξης σε περιφερειακή δύναμη φαίνεται να αποτυγχάνει παρά την κάποια παρουσία της Τουρκίας σε Συρία και Λιβύη. Ο S. Cagaptay συνοψίζει τη σημερινή κατάσταση: «Δεν υπάρχει αμφιβολία – γράφει – ότι, παρά τις μεγαλοφιλόδοξες ιδέες του να αναβιώσει το μεγαλείο της οθωμανικής περιόδου μέσω του Ισλάμ, οι πολιτικές του Ερντογάν έχουν αφήσει συνολικά την Αγκυρα με λιγότερους συμμάχους και φίλους διεθνώς…». Και επιπλέον η εσωτερική παντοδυναμία Ερντογάν κλονίζεται και η «εποχή του» δεν αποκλείεται να φθάνει στο τέλος της. Αυτή όμως η αβέβαιη, επεκτατική Τουρκία τι κατά βάθος θέλει από την Ελλάδα ως έσχατο στόχο; Για την εθνικιστική σχολή η απάντηση εκτείνεται από το ακραίο σενάριο της συρρίκνωσης – εδαφικής, θαλάσσιας – της Ελλάδας μέσω της αναθεώρησης των Συνθηκών (Λωζάννης, Παρισίων) μέχρι τη φινλανδοποίηση/δορυφοροποίηση της χώρας – η Ελλάδα δηλαδή ως χώρα περιορισμένης κυριαρχίας για την οποία η Τουρκία θα έχει veto για διάφορες πράξεις της (υπογραφή διεθνών συμφωνιών). Αν και όλα αυτά για μια χώρα-μέλος της ΕΕ και ΝΑΤΟ είναι μάλλον αδιανόητα. Και για να μη γίνουμε… Φινλανδία της εποχής του Ψυχρού Πολέμου θα πρέπει να γίνουμε λίγο – πολύ Ισραήλ για να αντιμετωπίσουμε την Τουρκία. Για την ορθολογική σχολή, χωρίς να παραγνωρίζεται η γενικότερη επεκτατική δυναμική, η Τουρκία έχει δύο εικαζόμενους πρωταρχικούς στόχους σε σχέση με την Ελλάδα: (α) θέλει να αποφύγει τη μετατροπή του Αιγαίου σε «ελληνική λίμνη» όπως πιστεύει (η Αγκυρα) ότι επιδιώκει η Ελλάδα και (β) θέλει να αποφύγει επίσης τον αποκλεισμό της από την Ανατολική Μεσόγειο, για τον οποίο, όπως επίσης εκτιμά, εργάζεται η Ελλάδα. Στην προβολή αυτών των στόχων εγείρει και ορισμένες άλλες εξωφρενικές αξιώσεις, για γκρίζες ζώνες πέραν απο τη φαντασίωση για περιφερειακή υπεροχή, κ.λπ.