Προδοσίες, μονομαχίες, χαμένες ευκαιρίες

Ο «Προδότης» («Il traditore», Ιταλία / Βραζιλία / Γαλλία / Γερμανία, 2019) είναι ένα φιλμ με βαριά υπογραφή, η τελευταία μέχρι σήμερα ταινία του άκρως πολιτικοποιημένου, αριστερού σκηνοθέτη Μάρκο Μπελόκιο. Εδώ ο Μπελόκιο μπαίνει στα χωράφια της Κόζα Νόστρα, αν και η ταινία είναι περισσότερο η ιστορία του Τομάζο Μπρουσκέτα (έξοχος ο Πιερ Φραντσέσκο Φαβίνα), στον οποίο οφείλεται η αρχή της πτώσης του οργανωμένου εγκλήματος στην Ιταλία. Ο Μπρουσκέτα γεννήθηκε στο Παλέρμο το 1921, παντρεύτηκε νωρίς, έγινε πατέρας στα 16 του και μπήκε στην παρανομία το 1945 αποδεικνύοντας πολύ σύντομα τις ικανότητές του, οπότε και ανέβηκε με ταχείς ρυθμούς στην κλίμακα της Μαφίας. Το 1963, κυνηγημένος από το ιταλικό δικαστικό σώμα, κατέφυγε στις ΗΠΑ κι από εκεί στη Βραζιλία, κερδίζοντας το παρατσούκλι «το αφεντικό δύο κόσμων». Χρόνια αργότερα και υπό συγκεκριμένες συνθήκες, ο Μπρουσκέτα επέλεξε να προδώσει τον αιώνιο όρκο που είχε δώσει στην Κόζα Νόστρα και να καταθέσει ονόματα κακοποιών στον θρυλικό δικαστή Τζοβάνι Φαλκόνε (που αργότερα δολοφονήθηκε). Ο Μπελόκιο φαίνεται γοητευμένος από την προσωπικότητα του Μπρουσκέτα, το θάρρος του να πάρει ένα ρίσκο ζωής και θανάτου όταν είδε ότι οι αλλαγές στην «υπηρεσία» του είχαν φτιάξει μια νέα τάξη πραγμάτων, με την οποία ο ίδιος δεν συμφωνούσε. Το σινεμά του Μπελόκιο φέρει κάποια στοιχεία παλαιότερων ταινιών του, στα οποία πάντα η Ιστορία ή ακόμα και η πραγματικότητα αμφισβητείται με νέα ερωτήματα, τα δικά του. Για παράδειγμα, ένα ερώτημα που αναδύεται εδώ είναι αν τελικά ο Μπρουσκέτα ήταν όντως προδότης ή ένας μετανοημένος άνθρωπος που κάποια στιγμή αποφάσισε να κάνει κάτι, το δυσκολότερο, για να εξιλεωθεί; Είναι μια σκέψη, όχι απαραιτήτως σωστή, πάντως μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχει δουλευτεί αυτή η μερακλίδικη ταινία, της οποίας το μόνο μειονέκτημα ίσως είναι η μακρόσυρτη δικαστική διαδικασία που θα μπορούσε να είναι πιο σφιχτή.