Οι ήρωες εναντίον του δημιουργού τους

Δεν πρέπει να υπάρχει άλλο τέτοιο «τρελό» βιβλίο στην ιστορία της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα όσον αφορά τον συγγραφέα και τη μοίρα του έργου του. Το «Καφενείο των τρελών» γράφτηκε στα αγγλικά από τον Ισπανό Φελίπε Αλφάου (1902-1999), που είχε μεταναστεύσει το 1918 από τη γενέτειρά του, την Γκερνίκα της χώρας των Βάσκων, στη Νέα Υόρκη και κατατάσσεται στην κατηγορία των μυθιστορημάτων, ενώ είναι  συλλογή οκτώ αλληλένδετων διηγημάτων όπως δηλώνει ο συγγραφέας στον σύντομο πρόλογο του βιβλίου του, τα οποία μπορούν να διαβαστούν από το τέλος προς την αρχή, ίσια και ανάποδα. Τούτο δεν οφείλεται σε τέχνασμα του συγγραφέα κατά δήλωσή του, αλλά στις παρεμβολές των ηρώων του, που επιδιώκουν να φέρουν τα γεγονότα στα μέτρα τους, αφού εκείνοι τα γνωρίζουν, επειδή τα έζησαν και να καταστούν αυθύπαρκτοι. Ο συγγραφέας μεταβάλλεται σε έναν ενδιάμεσο που γράφει τη φωνή των πλασμάτων του. Ετσι, αυτά τα πλάσματα δεν είναι του χεριού του: εμφανίζονται και εξαφανίζονται εδώ και εκεί, υποθετικές γνωριμίες του συγγραφέα και μέλη μιας οικογένειας που βρίσκονται ξαφνικά στη Μαδρίτη και την ίδια στιγμή στην Κίνα, στη Μαλαισία, στο Παρίσι και αλλού, πρόσωπα στροβιλιζόμενα σε έναν χορό αγάπης, τρυφερότητας, ακρότητας, πλούτου και επαιτείας με τόπο συνάντησης πότε πότε το δίκην εξομολογητηρίου και προετοιμασίας αμαρτιών Cafe de los Locos (Καφενείο των Τρελών) στο Τολέδο, όπου η πελατεία περιλαμβάνει μόνιμους θαμώνες μαζί με καλόγριες και ιερωμένους. Παρεμπιπτόντως, «Καφενείο των Τρελών» δεν υπάρχει στο Τολέδο, ενώ υπάρχει «Καφενείο των Καλογραιών» (Cafe de las Monjas), γνωστό για τα churros του, τηγανητά βουτήματα που συνοδεύουν ζεστά ροφήματα και κυρίως τη ζεστή σοκολάτα. Churros τρώει ένας από τους «τρελούς» του Αλφάου.