Οψεις ελληνικής εμμονής: το Ναγκόρνο Καραμπάχ

Το 1991, η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης πυροδότησε μια αλυσίδα διακηρύξεων ανεξαρτησίας. Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση τελικά αναγνωρίστηκε μόνο στις ομόσπονδες σοβιετικές δημοκρατίες (15 συνολικά) και όχι σε αυτονομίες μικρότερης θεσμικής βαρύτητας. Το Ναγκόρνο Καραμπάχ, αυτονομία εντός του Αζερμπαϊτζάν με μεγάλη πλειοψηφία αρμενικού πληθυσμού, δεν ευνοήθηκε από αυτή τη διευθέτηση και συνέχισε τον ένοπλο αγώνα για την ανεξαρτησία του, όπως συνέβη και με άλλες τοπικές αυτονομίες σε πρώην σοβιετικό έδαφος, όπως η Οσετία, η Αμπχαζία ή η Τσετσενία. Το Αζερμπαϊτζάν απάντησε στρατιωτικά εναντίον των αυτονομιστών, αλλά στράφηκε βίαια και κατά μεγάλου αριθμού αρμενίων μειονοτικών σε άλλα σημεία της χώρας, την οποία εγκατέλειψαν ως πρόσφυγες. Το Ναγκόρνο Καραμπάχ και η Αρμενία επιβλήθηκαν στρατιωτικά, με την κατάληψη και νέου εδάφους και μιας λωρίδας ως ομφάλιου λώρου για την επικοινωνία με την Αρμενία. Η επιχείρηση αυτή οδήγησε στην καταστροφή των αζερικών χωριών και κωμοπόλεων, με πρακτικές εθνοκάθαρσης και την πρόκληση έντονου προσφυγικού ρεύματος προς το Αζεμπαϊτζάν. Το 1994 ο πόλεμος σταμάτησε με την εμπλοκή της διεθνούς κοινότητας και η επίλυση της κρίσης τέθηκε υπό την αιγίδα του ΟΑΣΕ. Εκτοτε, το Ναγκόρνο Καραμπάχ, ένα κράτος-μη κράτος, ζει με τη βοήθεια της Αρμενίας και των Αρμενίων της διασποράς, χωρίς καμία διεθνή αναγνώριση. Η πρόσφατη ένοπλη αναζωπύρωση έφερε στο φως τη λιμνάζουσα εκκρεμότητα με τον χειρότερο τρόπο, και τη στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας. Οι άμαχοι πληρώνουν ακριβά, και πάλι, την αμφίπλευρη εθνικιστική υστερία.