Η αθηναϊκή δημοκρατία σε κίνδυνο

Σύμφωνα με τις επικρατέστερες εκτιμήσεις, ο Πλάτων γράφει τον «Γοργία» μετά το 387 π.Χ. Είναι η χρονιά που, επίσης σύμφωνα με τις πλέον βάσιμες εκτιμήσεις, ο 40χρονος τότε φιλόσοφος ιδρύει την Ακαδημία. Μέχρι τότε έχει ταξιδέψει στη Σικελία, όπου γνωρίζει τις απόψεις των Πυθαγορείων, οι οποίοι είχαν αρχίσει να οργανώνονται σε σχολή από τον Ταραντίνο Αρχύτα. Το στοιχείο αυτό επικαλείται ο ομότιμος καθηγητής Αρχαίας Φιλοσοφίας Παύλος Καλλιγάς στην εισαγωγή τού «Γοργία» (εκδ. Στιγμή, 2020), μιας μετάφρασης που κρατάει από παλιά αλλά ολοκληρώθηκε στη διάρκεια του πανδημικού αυτοεγκλεισμού, με την επιμέλεια των εκδόσεων Στιγμή του Αιμίλιου Καλιακάτσου: «Η επίκληση των μαθηματικών σε διάφορα καίρια σημεία του διαλόγου υποδεικνύει την ανάπτυξη από μέρους του Πλάτωνα ενός ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον συγκεκριμένο επιστημονικό κλάδο… Θεωρώ αδιανόητο η επαναλαμβανόμενη αυτή προσφυγή του σε πρότυπα και μεθόδους που αντλούνται από τον χώρο των μαθηματικών να μη σχετίζεται με την επαφή που γνωρίζουμε ότι είχε στη Σικελία…». Δεν είναι το μόνο «δάνειο» που ο αθηναίος φιλόσοφος παίρνει από την πυθαγόρεια σκέψη. Ο E.R. Dodds, δεινός μελετητής του Πλάτωνος, επισημαίνει στο «The Greeks and the irrational» (University of California Press) συγκεκριμένα χωρία του «Γοργία» συνδέοντάς τα με την πυθαγόρεια θεώρηση: «Εχω ακούσει κάποιον από τους σοφούς να λέει ότι εμείς είμαστε τώρα πεθαμένοι, και ότι το σώμα είναι ο τάφος μας, και ότι το μέρος της ψυχής στο οποίο βρίσκονται εγκατεστημένες οι επιθυμίες είναι στην πραγματικότητα αυτό που μπορεί να μεταπείθεται και έτσι να μεταπίπτει πάνω – κάτω…» (στη μετάφραση του Π. Καλλιγά).