Georg Szell: Oι ηχογραφήσεις στη Warner (ΕΜΙ), 14 CD

Στα πενήντα χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Γκέοργκ Σελ, η Warner εκδίδει τις πλήρεις ηχογραφήσεις του στην ΕΜΙ. Ο κύριος όγκος της δισκογραφίας ανήκει στη SONY, διάδοχο της αμερικανικής CBS/EPIC. Ενα μικρό τμήμα είναι στα χέρια της DECCA/PHILIPS, με ηχογραφήσεις στην Ευρώπη από το ’50 και το ’60. Αυτές στην ΕΜΙ, που περιλαμβάνονται εδώ, είναι και ευρωπαϊκές και αμερικανικές. Ο Σελ πήγε στην Αμερική το 1939, προσκεκλημένος του Τοσκανίνι, ο οποίος, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο, είχε εκφράσει δημόσια τον θαυμασμό του για τον συνάδελφό του. Επίσης, είναι μαζί οι πρώτες και οι τελευταίες ηχογραφήσεις που έκανε. Οι δεύτερες, οι τελευταίες του στο Κλίβελαντ λίγο πριν πεθάνει, είναι απολύτως αξεπέραστες: Ογδοη Ντβόρζακ, Ενάτη Σούμπερτ, τα Πέντε Κοντσέρτα για πιάνο του Μπετόβεν με τον Εμιλ Γκίλελς, Το Κοντσέρτο για βιολί του Μπραμς με τον Οϊστραχ και το διπλό και με τον Ροστροπόβιτς, τα Τέσσερα Τελευταία Τραγούδια του Στράους με τη Σβάρτσκοπφ.

Οι ευρωπαϊκές είναι της δεκαετίας του ’30. Ογκόλιθοι της δισκογραφίας. Τι άλλο θα μπορούσαν να είναι, όταν απλώς σκεφτεί κανείς τους σολίστ; Ο Χούμπερμαν στο Κοντσέρτο για βιολί του Μπετόβεν, ο Σνάμπελ στο Πρώτο Κοντσέρτο του για πιάνο Μπραμς, ο Καζάλς στο Κοντσέρτο για βιολοντσέλο του Ντβόρζακ. Ουδείς άλλος έχει ηχογραφήσει αυτά τα ακρογωνιαία έργα με τρεις σολίστ που δέσποζαν εκτός συναγωνισμού επί δεκαετίες στο διεθνές στερέωμα. Αυτό, φυσικά, κάτι σημαίνει. Ο θρυλικός Αρθουρ Ρουμπινστάιν, με τον οποίο ο Σελ είχε συνεργαστεί πρώτη φορά το 1932 στην Πράγα, γράφει στα απομνημονεύματά του για τη συνεργασία τους όταν έπαιξαν το Τέταρτο Κοντσέρτο του Μπετόβεν στο Αμστερνταμ: «Ο Σνάμπελ το πάει πιο αργά!», του είπε στο διάλειμμα. «Και άρχισε να με διδάσκει πώς το ερμηνεύει ο Αρθουρ Σνάμπελ και εκείνος, ο Σελ, είναι απόλυτα ικανοποιημένος». Εκνευρισμένος ο Ρουμπινστάιν απάντησε: «Πες στον Αρθουρ σου, ότι αυτός ο Αρθουρ το νιώθει αλλιώς!». Αλλά η ένταση δεν κράτησε πολύ: «Μετά, ο Σελ διηύθυνε την “Ηρωική”. Και, τότε, ήρθε η αποκάλυψη. Δεν ξανάκουσα ποτέ στη ζωή μου την “Ηρωική” τόσο όμορφα, ούτε πριν ούτε μετά από εκείνη την ημέρα. Το “Πένθιμο Εμβατήριο” με έκανε να κλάψω».

Υπάρχουν ατελείωτες αντίστοιχες μαρτυρίες από κολοσσιαίους μουσικούς για τον Σελ. Μάλιστα, στο ειδικό 14ο CD αυτής της έκδοσης φιλοξενούνται κάποιες, όπως του Ντίτριχ Φίσερ Ντισκάου και του Χανς Χότερ, που περιγράφει πώς μετά από την πρώτη του συνεργασία με τον Σελ άλλαξε για πάντα ο τρόπος που έβλεπε τη μουσική. Ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν έχει αφηγηθεί για την ημέρα που ο Σελ του εμπιστεύτηκε την Ορχήστρα του Κλίβελαντ στην Πέμπτη Συμφωνία του Προκόφιεφ: «Υπάρχει ένα κρίσιμο σημείο στα βιολοντσέλα, στην αρχή του έργου. Στο διάλειμμα της δικής μου συναυλίας, πήρε στην άκρη τα βιολοντσέλα για να σιγουρευτεί ότι θα ερμήνευαν τέλεια αυτό το σημείο όταν θα ανεβαίναμε να παίξουμε!». Τέτοιες ιστορίες για τον Σελ, που πέθανε σε ηλικία μικρότερη από εκείνη που ο Τοσκανίνι πήρε την NBC, ο Βάλτερ την Κολούμπια και ο Κλέμπερερ τη Φιλαρμόνια, υπάρχουν αμέτρητες. Ο ακροατής αυτής της έκδοσης θα καταλάβει το γιατί.