Δικά μας, γραίκικα

Πριν από μερικά χρόνια, φεύγοντας από μια επίσκεψη στην Κύπρο, η σπιτονοικοκυρά που με φιλοξένησε με ρώτησε το πρωί τι ώρα θα πετούσε το αεροπλάνο μου για να ετοιμάσει το δείπνο. Οταν της είπα, «βραδάκι», με εξέπληξε, ακούγοντάς την να λέει, «Α, λυχναφάς». Με συντάραξε, όταν συνειδητοποίησα πως αναφερόταν στην αρχαία ελληνική έκφραση «περί λύχνων αφάς», «όταν ανάβει το λυχνάρι». Η έκπληξή μου δεν ήταν πρωτόφαντη. Προέρχομαι από τη Φθιώτιδα και η ντοπιολαλιά είναι πλούσια σε λέξεις της μεσαιωνικής και της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Επειδή, όμως, η διάλεκτος της Ρούμελης, αλλά και της Θεσσαλίας έχει στις λέξεις πολλές συγκοπές, χρειάζεται μια μελετημένη προσέγγιση για να διαπιστώσεις συχνά πως, δίπλα σε λέξεις τουρκικές ή αρβανίτικες (προίκα της μακρόχρονης συνύπαρξής μας στην ιστορία με τους λαούς που τις ομιλούσαν στο διπλανό, συχνά, σπίτι), ανακάλυπτες και μια πληθώρα αρχαίων λέξεων, ακόμη και ομηρικών, να συνυπάρχουν και να μεταδίδονται από γενιά σε γενιά, κι όταν ακόμη οι ομιλούντες δεν ήταν μορφωτικά σε θέση να ανακαλύψουν τις ρίζες τους στα γλωσσικά μας βάθη.