Η τυραννία της μιας αλήθειας

O εξελικτικός κοινωνιοβιολόγος Ρόμπερτ Τράιβερς (1943) στο βιβλίο του «Η μωρία των ανοήτων» (εκδ. Κάτοπτρο, 2016) πραγματεύεται, υπό το πρίσμα της εξελικτικής σκέψης, την ενσωμάτωση της εξαπάτησης στην ανθρώπινη κοινωνία, που όσο και αν ισχύει για όλα τα είδη του φυσικού κόσμου και αποτελεί ασπίδα για την προστασία τους από εχθρούς, επιβαρύνεται στο ατομικό και συλλογικό περιβάλλον των ανθρώπων από την αυτοεξαπάτηση, δηλαδή τη διαστρέβλωση πληροφοριών και δεδομένων μόλις αυτά καταφτάσουν στον νου μας. Αυτό δεν σημαίνει πως εξαπάτηση και αυτοεξαπάτηση δεν στηρίζονται στην κατά περίπτωση δομημένη λογική τους και πως δεν την υπηρετούν, αναγορεύοντάς τη σε αλήθεια, δυσκολεύοντας ή απαγορεύοντας όποια άλλη ερμηνεία, καταλήγοντας σε ένα τετελεσμένο και απαράβατο παρόν και μέλλον, δίχως κατ’ ανάγκη προσφυγή στην αυθαιρεσία, αλλά κατ’ ανάγκη στην εξασφάλιση και συντήρηση της ορθότητάς της. Το πέρασμα από μια φυσική διαδικασία στη διαχείριση και επιβολή της μονοσημαντότητάς της στην πλανητική επί των ημερών μας θεσμική, πολιτική και κοινωνική πολυπλοκότητα είναι θέμα για μελέτη. Το ζήτημα είναι πως η λογική του μονοσήμαντου δεν αναγνωρίζει εξ ορισμού και αξιωματικά την αμφισημία και την πολυσημία της, το μη αποφασίσιμο, την αοριστία, φαινόμενα με τα οποία ο ανθρώπινος βίος έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος, φαινόμενα που έχουν θρέψει την Ιστορία και ιδιαιτέρως τις παρηγορίες των Τεχνών.