Στις ραγδαίες μεταβολές που έφερε το 2020 εγγράφεται και η τελική συμφωνία για το Brexit. Η προπαρασκευή της ελληνικής κυβέρνησης είναι επαρκής και οικοδομήθηκε καιρό, αν και το σημερινό μας σημείωμα θέτει μια άλλη διάσταση: Πόσοι αλήθεια έχουν αντιληφθεί πως η οριστική αποσύνδεση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενωση θα έχει μια σειρά βαθύτατων αλλαγών όχι μόνο για τους πολίτες της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά και για εμάς τους Ελληνες; Πόσοι, ας πούμε, πέραν των αλλαγών σε εμπόριο ή σε δασμούς ή σε συνοριακούς ελέγχους έχουν καταλάβει πως θα ταξιδεύουν πια στην Αγγλία με διαβατήριο ή πως οι έλληνες φοιτητές δεν θα μπορούν να πηγαίνουν με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανταλλαγής Erasmus;

Με αυτά τα μερικά παραδείγματα θα πρέπει να καταδειχθεί πως οι σημαντικότερες αλλαγές ενίοτε δεν είναι απίθανες και το πιο ακραίο σενάριο γράφεται συχνά εδώ γύρω. Πως ο κόσμος έχει μπροστά του μια σειρά απρόσμενων μεταβλητών που οφείλει να προβλέπει με ευελιξία και υψηλό σχεδιασμό. Πως εισερχόμαστε σε μια ρευστή δεκαετία όπου τίποτε δεν θα είναι δεδομένο και η ζωή θα αλλάζει ταχύτατα. Η πανδημία ήταν ένα μόνο παράδειγμα. Το Brexit, αν και όχι αιφνιδιαστικό, ένα ακόμη.

Η πολλαπλότητα των αλλαγών θα προϋποθέτει και πιο συνεκτικές κοινωνίες, πιο συμπαγείς αλλά και ανοιχτές. Πιο δημοκρατικές αλλά και αποφασιστικές. Είναι θέμα της ηγεσίας αλλά και της κοινωνίας των πολιτών. Θα είναι στοίχημα των νέων γενεών που θα πρωταγωνιστήσουν τη νέα δεκαετία.