Η κίνηση της Ευρώπης προς την Κίνα

Στο τέλος του 2020 η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Κίνα ανακοίνωσαν την ολοκλήρωση μιας Συνολικής Συμφωνίας για τις Επενδύσεις (CAI) μεταξύ των δύο πλευρών. Αυτή «θα είναι η πιο φιλόδοξη συμφωνία που έχει συνάψει ποτέ η Κίνα με μια τρίτη χώρα», καυχιόνταν στην επίσημη ανακοίνωση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το CAI παρέχει στις ευρωπαϊκές εταιρείες αυξημένη πρόσβαση στην κινεζική αγορά, χαλαρώνει τις απαιτήσεις της κινεζικής κυβέρνησης σχετικά με τις κοινοπραξίες και τη μεταφορά τεχνολογίας σε ορισμένους τομείς και υπόσχεται ίση μεταχείριση με τις κρατικές επιχειρήσεις και μεγαλύτερη κανονιστική διαφάνεια. Επιπλέον, η κινεζική κυβέρνηση έχει αναλάβει ορισμένες υποχρεώσεις σχετικά με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και τα εργασιακά δικαιώματα, ιδίως συμφωνώντας να καταβάλει «συνεχείς προσπάθειες» για την επικύρωση της σύμβασης καταναγκαστικής εργασίας. Θεωρητικά, αυτό είναι μια νίκη όχι μόνο για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, αλλά και για ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, η υποδοχή που έλαβε το CAI δεν ήταν ομοιόμορφα θετική. Η αντίδραση των ΗΠΑ κυμαινόταν από την απογοήτευση έως την εχθρότητα. Η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν θα προτιμούσε να παρουσιάσει ένα ενοποιημένο μέτωπο εναντίον της Κίνας, συνάπτοντας πρώτα μια οικονομική συμφωνία με την Ευρώπη. Για άλλους, ήταν προφανές ότι η ΕΕ φάνηκε αφελής στις υποσχέσεις της Κίνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Γκι Φερχόφσταντ, πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έγραψε στο Twitter ότι «οποιαδήποτε κινεζική υπογραφή για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αξίζει ούτε χαρτί στο οποίο γράφεται». Η συμφωνία Ευρώπης – Κίνας υπογραμμίζει ένα θεμελιώδες ζήτημα του μεταπανδημικού κόσμου: Πώς πρέπει να διαχειρίζονται στρατηγικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ μεγάλων δυνάμεων με πολύ διαφορετικές θεσμικές και πολιτικές προσεγγίσεις; Συγκεκριμένα, μπορούν οι δημοκρατίες να παραμείνουν πιστές στις αξίες τους ενώ εμπλέκονται με το εμπόριο και τις επενδύσεις με την Κίνα;