Ηγέτες, πολίτες, μάζες

Ο Εκκερμαν ήταν ένας νέος, φανατικός για μόρφωση που είχε την απροσδόκητη τύχη να επιλεγεί από τους συνεργάτες του γέροντος Γκαίτε να υπηρετήσει ως συνοδός και γραμματέας του μεγάλου εκείνου πνευματικού κολοσσού. Ο νεαρός εκείνος Εβραίος, με την έμφυτη τάση για γνώση και έχοντας συνείδηση ποια ευκαιρία ζωής ανοιγόταν μπροστά του, από την πρώτη μέρα που βρέθηκε δίπλα στον μεγάλο ποιητή και πολιτικό πρόσωπο Γκαίτε, άνοιγε στους περιπάτους, στις στιγμές ανάπαυσης, στα γεύματα και στα δείπνα, συζητήσεις, έθετε ερωτήματα, απορίες, προβλήματα των κοινωνιών και των ατόμων που έθεταν οι εποχές και οι συγκυρίες. Ο Γκαίτε απαντούσε στις απορίες, έδινε εξηγήσεις στις σκοτεινές πλευρές της ευρωπαϊκής ιστορίας, διαλεύκαινε ασάφειες εννοιολογικές, ιστορικές, ψυχολογικές που έφερνε, τάχα μου επ’ ευκαιρία, ο νεαρός γραμματικός του. Και οι «συζητήσεις» καταγράφονταν στη συνείδηση – σφουγγάρι του Εκκερμαν. Και όταν αποσυρόταν στο ενδιαίτημά του, κατέγραφε όσα είχε συγκρατήσει η έξοχη, ως φάνηκε, μνήμη του. Ετσι, όταν ο μεγάλης ηλικίας Γκαίτε έφυγε από τη ζωή, ο πιστός του γραμματέας, ακροατής, «εξομολογητής» εξέδωσε τις σημειώσεις του με σχολαστική κατάταξη, συχνά, εκτός από το έτος, να σημειώνεται η ημερομηνία, ακόμα και η ώρα της ημέρας, κατά την οποία ο ποιητής είχε διαπιστώσει την άποψή του, συχνά απαντώντας στις εξαντλητικές ερωτήσεις του Εκκερμαν. To βιβλίο εκείνο, από τότε έως σήμερα, έχει λάβει θέση στη γερμανική λογοτεχνία (και την ευρωπαϊκή) κλασικού έργου. Διότι ο νεαρός γραμματικός, εκτός από την πιστότητα και την ακρίβεια και το ύφος του ποιητή, έχει και ο ίδιος εξαίσιο τάλαντο στη χρήση της γλώσσας και κυρίως του προφορικού ρυθμού της, αφού καταγράφει πιστά συζητήσεις. Τόσο πιστά, ώστε συχνά σημειώνει και τις παύσεις του ποιητή κατά την ανάπτυξη των απόψεών του. Σημειώνω εδώ πως «Οι συζητήσεις μου με τον Γκαίτε» έχει μεταφραστεί στα ελληνικά ήδη από το 1906, στις τότε εξαίρετες Εκδόσεις «Φέξη», από τον Νίκο Καζαντζάκη.