Δαβίδ και Γολιάθ

Η αντιμετώπιση εκ των έσω απειλής κατά της δημοκρατίας στην Ελλάδα του Μνημονίου και στις ΗΠΑ του Τραμπ έχει περισσότερες διαφορές παρά ομοιότητες. Στην Ελλάδα η αντίδραση, σταδιακή αλλά από ένα σημείο και πέρα μαζική, στράφηκε συλλήβδην κατά του πολιτικού και κομματικού συστήματος, με επίκεντρο την οικονομική κατάρρευση. Την επέλευση της κατάρρευσης οι ηγεσίες της εποχής τη γνώριζαν (ενημέρωση του τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος στους πολιτικούς αρχηγούς πριν από τις εκλογές του 2009, γκρέμισμα του «τείχους της σιωπής» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περί τα στατιστικά δεδομένα της ελληνικής οικονομίας), ενώ το κοινωνικό σώμα δεν την υποπτευόταν. Το γεγονός αυτό εξηγεί τη σχετικά βραδυφλεγή κοινωνική αντίδραση – το «πρώτο ευρωπαϊκό πακέτο βοήθειας», στις 25 Μαρτίου 2010, καθώς και η επισημοποίηση της εισόδου στην εποχή των Μνημονίων, με την πρωθυπουργική «διακήρυξη του Καστελλόριζου», στις 23 Απριλίου 2010, δεν συνοδεύτηκαν από μεγάλες διαμαρτυρίες, ενώ το τότε κυβερνών κόμμα κέρδισε καθαρά τις τοπικές εκλογές στο τέλος της ίδιας χρονιάς. Αλλά και φωτίζει το σφοδρό λαϊκό ξέσπασμα, όταν οι ευθύνες του πολιτικού συστήματος, βγαίνοντας στην επιφάνεια, συνέπεσαν με σκλήρυνση της λιτότητας: το 2011 ήταν η χρονιά των «πλατειών των αγανακτισμένων» και της αρχής μετατροπής της αντισυστημικής οργής σε κυβερνητική πρόταση μέσω του ΣΥΡΙΖΑ. Η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την εγγενή καχυποψία έναντι ενός ολόκληρου συστήματος, που μπορεί να παρέμενε τυπικά δημοκρατικό, είχε επιτρέψει όμως να οδηγηθεί η χώρα σε τέτοια παρακμή. Τη στάση αυτή όχι μόνο δεν την απέρριψε, αλλά την αντάμειψε, στις κάλπες αλλά και ως αίσθημα, η ελληνική κοινωνία, χωρίς, στην αρχή, να ενδιαφέρεται για το γεγονός ότι η «κυβέρνηση της ανατροπής» διέθετε και άλλα δύο χαρακτηριστικά που θα δοκίμαζαν ακόμα περισσότερο τις δημοκρατικές αντοχές: παλαιοκομμουνιστική αντίληψη για τον ρόλο («κατάληψη») της εξουσίας και πλήρη έλλειψη προετοιμασίας για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της.