Η ιστορία στη μυθοπλασία

Υποχρεωτικά έγκλειστος, αφού, εκτός των άλλων, είναι κλειστά και τα θέατρα, που ήταν μια αναγκαία συνθήκη της επαγγελματικής μου ζωής η παρακολούθηση παραστάσεων πενήντα ολόκληρα χρόνια, έχω πλέον χρόνο για διάβασμα, μια αγάπη που διαρκεί πάνω από εβδομήντα χρόνια. Εγραφα κάποτε πως οι μαθητές μου, οι αναγνώστες μου και τα βιβλία που διάβασα είναι η βιογραφία μου. Πολλά βιβλία περιμένουν ακόμα τη σειρά τους να διαβαστούν και δεν ξέρω, αν θα το προλάβω. Ετσι, αυτούς τους μήνες της πανδημίας η συγκυρία με οδήγησε να αρχίσω την ανάγνωση ενός μέγιστου λογοτεχνικού κατορθώματος που στις σελίδες του καταγράφεται μια πανάρχαια, ανάλογη συνθήκη, Είναι το μυθιστόρημα, σε τέσσερις ογκώδεις τόμους, του Τόμας Μαν: «Ο Ιωσήφ και οι αδελφοί αυτού» (σε μετάφραση Λευτέρη Αναγνώστου, Εκδόσεις GUTENBERG). Περιγράφονται τα ήθη, οι θεσμοί, η οικονομία, τα λαϊκά δρώμενα, οι συνθήκες ταξιδιού, οι τρόποι συναλλαγής, οι μέθοδοι καλλιέργειας, οι μετακινήσεις μεγάλων πληθυσμών, οι συγκρούσεις θρησκευτικών συστημάτων λατρείας, η οικιακή οικονομία, η ιεραρχία, οι τέχνες, τα μέσα διάδοσης των ιδεών και των προϊόντων, η εθιμοτυπία στις δομές εξουσίας, οι στρατιωτικοί κανόνες άσκησης, ο οπλισμός, τα οχυρωματικά έργα, η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, η αστυνόμευση και οι μέθοδοι σωφρονισμού, η μεταχείριση των αιχμαλώτων, αλλά και οι τρόποι αφομοίωσης των αλλοδαπών και των αλλοδόξων, η συνεννόηση με τους αλλόγλωσσους, οι λαϊκές πανηγύρεις, η μουσική των ανώτερων τάξεων και η μουσική των μαζών, η ναυτική τέχνη, η ναυτιλία και η ναυπηγική τέχνη, τα μέσα συγκοινωνίας και η οδοποιία, τα ορυχεία μετάλλων και η οικιακή βιοτεχνία, η λαϊκή μαγειρική και τα είδη τροφής, όπως και η προέλευση, εγχώρια ή εισαγόμενη διατροφικής ύλης, η μετάδοση εντολών, ειδήσεων και τα μέσα μετάδοσης (π.χ. αγγελιοφόροι, ειδικοί διαπραγματευτές), η διπλωματία και οι όροι μιας διπλωματικής επαφής, είτε για λόγους πολέμου και ειρήνης, είτε για συμφωνίες συνοριακών επαφών ή απρόσκοπτης διέλευσης από ξένη επικράτεια. Στις εποχές της δουλείας η λογοτεχνία μας προίκισε με τον τρόπο απόκτησης, διατήρησης, χρήσης, εκπαίδευσης και νομοθετικής ρύθμισης της σχέσεως με δούλους ως «πράγματα» και δούλους εξ αιχμαλωσίας.