Το σινεμά είναι ιερό

Υπό τους ήχους του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ η Κάριν αντικρίζει τον Θεό με τη μορφή μιας φρικαλέας αράχνης, στο «Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη» (1961) του Ινγκμαρ Μπέργκμαν. Είναι ένα από τα πολλά στιγμιότυπα που θυμίζει ο Γιάννης Βογιατζής στον τόμο «Η εκκλησία πάει σινεμά» των εκδόσεων Αρμός (Οκτώβριος 2020), μια εναλλακτική ανάγνωση για τον διάλογο ανάμεσα στον κινηματογράφο και την (ορθόδοξη) θεολογία. Θα έλεγε κανείς ότι ο απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ αγγίζει αυτό που θεωρείται ταμπού, ακόμη και αν, σύμφωνα με το στερεότυπο, ο κινηματογράφος είναι ηθική. Σκοπός, πάντως, εδώ δεν είναι η «ορθοδοξοποίηση», για παράδειγμα του Θόδωρου Αγγελόπουλου – πώς αλλιώς; -, ενός από τους δημιουργούς έργα του οποίου αναλύει ο συγγραφέας υπό το πρίσμα της «ποίησης των εικόνων». Είναι ακριβώς η ανακάλυψη μιας ολόκληρης επικράτειας «υποσημειώσεων, υποδηλώσεων και κρυφών νοημάτων η οποία δύναται να οδηγήσει σε πολλαπλές νοηματοδοτήσεις». Για τις ανάγκες αυτού του διαλόγου, όπου η κινηματογραφική εικόνα συναντάει τη χριστιανική πίστη ή τη μεταφυσική ελπίδα, ο Βογιατζής διέρχεται από το σύμπαν κορυφαίων δημιουργών, όπως οι Αντονιόνι («ένας κόσμος μεταθρησκευτικός», όπου «είναι γεγονός ο θάνατος του Θεού»), Ταρκόφσκι («Η γεωγραφία της υπέρβασης» στη «Νοσταλγία»), Καρλ Ντράγιερ, Ρεμπέρ Μπρεσόν, Μπουνιουέλ (η περίπτωση ενός άθεου κινηματογραφιστή που ποτέ δεν απεμπόλησε την επήρρεια της καθολικής πίστης στο έργο του), ακόμη και Τοντ Χέινς («Ο παράδεισος είναι μακριά»). Ειδικά για την Ελλάδα, εκτός από την αναφορά στον σκηνοθέτη του «Τοπίου στην ομίχλη» (μια «θρησκευτική ταινία», κατά τον Βρασίδα Καραλή), ο Βογιατζής εστιάζει στον «Δεκαπενταύγουστο» του Κωνσταντίνου Γιάνναρη για την ελπίδα του καθημερινού ανθρώπινου θαύματος.