Μια γόνιμη γενιά

Η τραγική εμπειρία του πολέμου στην Αλβανία, η Κατοχή και η τραγικότερη συνέχεια, ο Εμφύλιος, μας κληροδότησαν μια σπουδαία και, συχνά, ανεπανάληπτη λογοτεχνική και θεατρική προίκα. Πικρή, αλλά και ηρωική μαζί. Και το μυθιστόρημα και το διήγημα και η ποίηση, κυρίως η ποίηση, παρέδωσαν στην ιστορία της εθνικής συνείδησης πλούσιο και εξαίρετο σε ποιότητα πνευματικό πυρήνα για σκέψη, δίδαγμα και τραύμα, συχνότατα. Είναι πολύτιμη παρακαταθήκη για την ιστορική μας μνήμη. Το «Ασμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» του Ελύτη, ο «Μπολιβάρ» του Εγγονόπουλου, το Αλβανικό ημερολόγιο του Τερζάκη, η «Ρωμιοσύνη» του Ρίτσου, τα τρία ποιητικά ημερολόγια του Σεφέρη (ανάμεσά τους και το εξοχότερο ποίημα, ο «Τελευταίος Σταθμός»), η κατάθεση ψυχής στην ποίηση του Αναγνωστάκη, «Ο λοχίας της Αλλαγής» του Ρένου Αποστολίδη και η «Πυραμίδα» του (το πιο τραυματικό έργο για τον Εμφύλιο), το αριστούργημα του Μπεράτη «Το πλατύ ποτάμι», τα ποιήματα της εξορίας του Αλεξάνδρου και του Πατρίκιου και τόσα άλλα (σκοπός δεν είναι εδώ η εξάντληση των έργων που ενέπνευσε μια τραγική – ανάμεσα σε τόσες, φευ, τραγικές – ιστορία του τόπου).