Από το 1821 στο 2021

Αύριο γιορτάζουμε τα 200 χρόνια ανεξαρτησίας της χώρας μας. Σήμερα, το δημόσιο χρέος της χώρας μας έχει ξεπεράσει το 200% του ΑΕΠ. Εχουν σχέση αυτές οι δύο παρατηρήσεις; Δυστυχώς, ναι. H νεοελληνική δανειακή εμπειρία άρχισε ήδη με την Επανάσταση του ’21 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Λαβαίνοντάς την υπόψη, θέτουμε τις βάσεις για να εξετάσουμε διαχρονικά σταθερές τάσεις. Το χρονικό των δανείων δίνει την εντύπωση ότι οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου έτειναν κατά διαστήματα να θεωρούν τα δάνεια (και τις βοήθειες) περίπου ως «τακτικό έσοδο» με διάφορες αιτιολογίες. Μέχρι σήμερα η Ελλάδα βρέθηκε τέσσερις φορές σε αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών της (χωρίς να λάβουμε υπόψη εκείνες τις περιπτώσεις που διασώθηκε με έκτακτη βοήθεια, όπως το 1985). Επειτα από κάθε πτώχευση η Ελλάδα αποκλειόταν για αρκετό διάστημα από τις αγορές, που ήδη τότε καθιστούσαν σαφές ότι η εξυπηρέτηση των χρεών ήταν προϋπόθεση για τη χορήγηση νέων δανείων. Τελικά επιτυγχανόταν κάποιος συμβιβασμός των ελληνικών κυβερνήσεων με τους δανειστές και η χώρα αντλούσε νέα δάνεια. Η χώρα δυσκολεύτηκε να εξυπηρετήσει τα χρέη της από δάνεια της ανεξαρτησίας εξαρχής. Το 1827 η Γ΄ Εθνική Συνέλευση κήρυξε στάση πληρωμών καθώς η χώρα αδυνατούσε να τα εξυπηρετήσει ομαλά (να πληρώσει δηλαδή τοκοχρεολύσια). Ομως, η Συνέλευση εκείνη αναγνώρισε τα δάνεια της ανεξαρτησίας και με βάση αυτή την αναγνώριση έγιναν προσπάθειες σύναψης νέου δανείου. Προτάθηκε μάλιστα η εξόφλησή τους με την παραχώρηση εθνικών γαιών. Η επόμενη πτώχευση που είχε μονιμότερες συνέπειες συνέβη το 1893. Η δήλωση του τότε πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» έχει μείνει στην Ιστορία. Είχε προηγηθεί εκτεταμένος δανεισμός της χώρας για την κάλυψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού και την εκτέλεση μεγάλων έργων υποδομής με κακοδιαχείριση.