Αντοχή και αντιφάσεις

Αναρωτιέμαι αν ο ευθύγραμμος τρόπος με τον οποίο έχουμε μάθει να «διαβάζουμε» την Ελληνική Επανάσταση είναι αποτέλεσμα πολιτικής επιλογής ή πνευματικής τεμπελιάς. Αυτός ο ανεπανάληπτος, από πολλές απόψεις, αγώνας ενός λαού για την ελευθερία όχι μόνο δεν θα έχανε τίποτα από το μεγαλείο του, αλλά θα κέρδιζε, θα γινόταν ακόμα πιο θαυμαστός, αν δεν μέναμε στο αγωνιστικό φρόνημα και την ανδρεία και θέταμε στη θέση που τους αρμόζει και τις αντιφάσεις, τις δολιχοδρομήσεις, τις λιγότερο ένδοξες σελίδες. Μόνο έτσι θα αναδεικνυόταν αυτό που πιστεύω, όχι ως ιστορικός, που δεν είμαι, αλλά ως διαβασμένος πολίτης, που προσπαθώ να είμαι, ότι αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό, και το βασικό εύσημο, όχι μόνο της Επανάστασης αλλά της σύγχρονης Ελλάδας γενικώς: η αντοχή. Αντοχή στις αντιξοότητες, αντοχή στον χρόνο, αντοχή στις ήττες, αντοχή στους εσωτερικούς σπαραγμούς, αντοχή κόντρα στην ίδια τη λογική – ένας πολεμικός αγώνας που διήρκεσε εννέα χρόνια με αναλογία στρατιωτικής δύναμης ένα προς είκοσι εις βάρος των Ελλήνων – μέχρι να αλλάξουν οι συνθήκες, να κινηθεί η διεθνής διπλωματία και η διεθνής κοινότητα, να καμφθεί ο κατακτητής όχι μόνο στο πεδίο των μαχών αλλά και στο πεδίο της ηθικής και να έρθει όχι μόνο η ελευθερία αλλά και η ανεξαρτησία.