Ενας στους τέσσερις πολίτες έχει αυξημένη πίεση, όμως εν απουσία συμπτωμάτων αρκετοί είναι αυτοί που παραμένουν αδιάγνωστοι. Γι’ αυτό και η συγκεκριμένη πάθηση έχει χαρακτηριστεί  «ύπουλος εχθρός», καθώς απειλεί την υγεία… υπογείως. Υπό τα δεδομένα αυτά η Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης (17 Μαΐου) λειτουργεί κάθε χρόνο υπενθυμιστικά, με απώτερο στόχο την πρόληψη και συνεπακόλουθα τη μείωση των εμφραγμάτων και των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.

Πιο συγκεκριμένα η αρτηριακή υπέρταση είναι η αυξημένη πίεση του αίματος στο εσωτερικό του τοιχώματος των μεγάλων αρτηριών του σώματος. Οπως αναλύουν οι επιστήμονες της παγκοσμίου φήμης «Mayo Clinic», ο μεγαλύτερος αριθμός αποτελεί τη «συστολική» – γνωστή και ως «μεγάλη» – και μετρά την πίεση στις αρτηρίες όταν η καρδιά πάλλεται.

Ο μικρότερος καταγράφει τη «διαστολική» – γνωστή και ως «μικρή» – που μετρά την πίεση στις αρτηρίες μεταξύ των κτύπων της καρδιάς. Οι ίδιοι, δε, προειδοποιούν ότι μπορεί κανείς να έχει υψηλή αρτηριακή πίεση για χρόνια, χωρίς να το γνωρίζει, με αποτέλεσμα σταδιακά να βιώσει σοβαρές επιπλοκές. «Ευτυχώς όμως πρόκειται για μια κατάσταση που μπορεί να ανιχνευθεί εύκολα» συμπληρώνουν.

Τα συμπτώματα

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εμφανίζουν συμπτώματα, ακόμα κι αν οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης φτάνουν σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα. Ορισμένοι μπορεί να παραπονεθούν για πονοκεφάλους, ρινορραγία ή ακόμα και δύσπνοια, εντούτοις τα ύποπτα αυτά σημάδια ταλαιπωρούν τους ασθενείς και συνεπώς αναφέρονται στον γιατρό όταν κατά κανόνα έχει πλέον εκδηλωθεί βαριά μορφή υπέρτασης.

Σε καμία περίπτωση εντούτοις δεν πρέπει να παρερμηνευθεί η απουσία συμπτωμάτων με τη συχνότητά της, καθώς μόνο στην Ελλάδα η συγκεκριμένη νόσος αφορά περίπου το 20% του ενήλικου πληθυσμού, ενώ παγκοσμίως υπολογίζεται ότι ένας στους τρεις πάσχει από αυξημένη αρτηριακή πίεση. Και παρότι πρόκειται για μια πάθηση ενηλίκων είναι δυνατό να διαγνωστούν με υπέρταση ακόμα και μικρά παιδιά.

Οι αιτίες

Για τους περισσότερους ενηλίκους δεν δύναται αναγνωριστεί το αίτιο που οδηγεί σε αυξημένη αρτηριακή πίεση, όπως εξηγούν οι ειδικοί της «Mayo Clinic». «Αυτός ο τύπος υπέρτασης, που ονομάζεται πρωτογενής ή ιδιοπαθής, τείνει να αναπτύσσεται σταδιακά για πολλά χρόνια».

Μερικοί άνθρωποι όμως έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση που προκαλείται από μια υποκείμενη κατάσταση (δευτερογενής υπέρταση). «Αυτός ο τύπος τείνει να εμφανίζεται ξαφνικά και προκαλεί υψηλότερη αρτηριακή πίεση από ό,τι η πρωτογενής υπέρταση».

Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα πάντοτε με τους ειδικούς, διάφορές καταστάσεις και φάρμακα μπορεί να οδηγήσουν σε δευτερογενή υπέρταση, όπως:

n Αποφρακτική άπνοια ύπνου.

n Νεφρική νόσος.

n Ογκοι επινεφριδίων.

n Προβλήματα του θυρεοειδούς.

n Αρτηριοσκλήρωση.

n Ορισμένα φάρμακα, όπως αντισυλληπτικά,  αποσυμφορητικά, αναλγητικά κ.ά.

Νέα δεδομένα

Από την ανάλυση 7.373 επισκέψεων ασθενών στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του Ιπποκρατείου κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας με το αυστηρό lockdown διαπιστώθηκε σημαντική μείωση των προσελεύσεων για επείγουσα ή υπερεπείγουσα υπέρταση όσο η διασπορά του ιού αυξανόταν. Μετά τη σταθεροποίηση των κρουσμάτων σε χαμηλά επίπεδα, τα περιστατικά επείγουσας υπέρτασης άρχισαν να αυξάνονται σημαντικά.

Επιπλέον σε μια πρόσφατη μελέτη της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ μεταξύ περίπου 600 υπερτασικών ασθενών, αυτοί με αυξημένα επίπεδα μόνο της μεγάλης πίεσης φάνηκε ότι είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα εντός πενταετίας σε σχέση με υπερτασικούς που έχουν αυξημένα επίπεδα τόσο της μεγάλης όσο και της μικρής πίεσης ή σε σχέση με υπερτασικούς που είχαν αυξημένα επίπεδα της μικρής και όχι της μεγάλης.

Παράλληλα, σε πρόσφατες διεθνείς μελέτες, στις οποίες συμμετείχε η Μονάδα Υπέρτασης της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, υπερτασικοί ασθενείς υπεβλήθησαν σε διαδερμική κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού με ειδικό καθετήρα με χρήση ραδιοσυχνοτήτων εντός των νεφρικών αρτηριών.

5+1 απαντήσεις για το βάρος,

το αλάτι, το τσιγάρο και το άγχος

Οι επιστήμονες της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ δίνουν εξηγήσεις σε κρίσιμα ζητήματα:

Ευθύνεται το αυξημένο σωματικό βάρος για την εμφάνιση της υπέρτασης;

Το βάρος και η πίεση έχουν στενή σχέση. Οταν το βάρος σας αυξάνεται, συχνά και η πίεσή σας ακολουθεί την ίδια πορεία. Βέβαια, αν είστε υπέρβαροι δεν σημαίνει ότι υποχρεωτικά θα εμφανίσετε υπέρταση, αφού υπάρχουν υπέρβαροι άνθρωποι χωρίς υπέρταση. Να γνωρίζετε όμως πως ο κίνδυνος να εμφανίσετε υπέρταση είναι δύο με έξι φορές μεγαλύτερος αν έχετε αυξημένο βάρος από ό,τι αν το βάρος σας είναι φυσιολογικό.

Επηρεάζει το αλάτι την αρτηριακή πίεση;

Ο κάθε οργανισμός αντιδρά διαφορετικά στην προσλαμβανομένη ποσότητα αλατιού. Ορισμένα άτομα, είτε υγιή είτε υπερτασικά, μπορούν να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλατιού και η πίεσή τους να μην επηρεαστεί καθόλου. Αντίθετα, σε άλλους η υπερβολική ποσότητα αλατιού μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της πίεσης και σε εμφάνιση υπέρτασης σε προηγουμένως υγιείς ή σε απορρύθμιση της πίεσης στους ήδη υπερτασικούς. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αλατοευαισθησία και απαντάται περίπου στο 40% των υπερτασικών ατόμων. Κατά ανάλογο τρόπο, αν έχετε υπέρταση και περιορίσετε την ποσότητα του αλατιού που τρώτε, τότε θα μειωθεί και η πίεση. Η μείωση αυτή δεν θα είναι ίδια σε όλους σας. Ετσι, η πίεσή σας θα μειωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό αν είστε αλατοευαίσθητοι και λιγότερο αν είστε μη αλατοευαίσθητοι.

Αυξάνει το αλκοόλ την πίεση;

Αν πίνετε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, τότε η πίεσή σας θα αυξηθεί και παράλληλα θα μειωθεί η αποτελεσματικότητα των αντιυπερτασικών φαρμάκων που λαμβάνετε. Αντίθετα, η κατανάλωση μικρής ποσότητας αλκοόλ δεν φαίνεται να αυξάνει την πίεση. Οι άντρες πρέπει να λαμβάνουν καθημερινά έως 2 μερίδες αλκοόλ και οι γυναίκες έως 1 μερίδα.

Τι ισχύει για το κάπνισμα;

Μετά το κάπνισμα ενός τσιγάρου η πίεση αυξάνεται περίπου κατά 10 mmHg και παραμένει αυξημένη για περίπου 30 λεπτά ακόμη. Καθώς μειώνεται η στάθμη της νικοτίνης, η πίεση αρχίζει να ελαττώνεται σταδιακά. Βέβαια, αν καπνίζετε 10-20 τσιγάρα την ημέρα ή περισσότερο, η πίεση παραμένει συνεχώς σε υψηλά επίπεδα καθ’ όλο το 24ωρο.

Πώς το άγχος επηρεάζει την πίεση;

Το στρες (ψυχικό άγχος) συχνά αναφέρεται ως ένας από τους παράγοντες που προδιαθέτει σε υπέρταση. Τα επίπεδά του όμως είναι δύσκολο να μετρηθούν και οι απαντήσεις στο στρες ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Διαφορετικά πράγματα επιδρούν στους ανθρώπους με διαφορετικό τρόπο.

Πρέπει να πάρετε φάρμακα;

Σήμερα είναι ξεκάθαρο ότι η σωστή αντιμετώπιση του υπερτασικού ατόμου πρέπει να στοχεύει στο να μειώσει τον συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο του ασθενούς και όχι μόνο να περιορίζεται στην ελάττωση της τιμής της πίεσής του. Αυτό γίνεται διότι σπάνια ένα άτομο έχει αυξημένη μόνο την πίεσή του: συνήθως είναι και καπνιστής ή έχει αυξημένη τη χοληστερίνη του ή έχει σάκχαρο ή αυξημένο σωματικό βάρος. Ο γιατρός θα αποφασίσει εάν, εκτός από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, θα αρχίσετε φαρμακευτική θεραπεία.