Γράφοντας για ελευθερία μέσα στον ολοκληρωτισμό

Ο Πάβελ Κόχουτ το 1968, την εποχή της Ανοιξης της Πράγας, ήταν σαράντα χρονών και μέχρι τότε ασχολείτο με τη συγγραφή και την παραγωγή θεατρικών έργων, όπως το πασίγνωστο Φτωχέ φονιά (1995, Δωδώνη, μτφ. Δ.Θ. Φραγκόπουλος), ενώ έγραφε και ποίηση. Η μυθιστοριογραφία δεν ήταν στα άμεσα ενδιαφέροντά του. Ενθουσιώδης υποστηρικτής των ιδανικών της ισότητας και της ελευθερίας είχε ενταχθεί από το 1946 στο Κομμουνιστικό Κόμμα Τσεχοσλοβακίας. Για να απογοητευθεί αμέσως απ’ αυτό και τον σταλινισμό. Οι ενέργειες του Ντούμπτσεκ για έναν «δημοκρατικό σοσιαλισμό» τον ενθουσίασαν. Μετά την εισβολή των Σοβιετικών και του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην πατρίδα του, την τότε ενιαία Τσεχοσλοβακία, απογοητεύεται αλλά δεν εφησυχάζει. Το 1969 διαγράφεται ως «αντεπαναστάτης». Για μία δεκαετία δημοσιεύει τα απαγορευμένα έργα του σε αυτοεκδόσεις – τα περίφημα σαμιζντάτ. Η Λευκή Βίβλος για την υπόθεση του Ανταμ Γιουράτσεκ που είναι και ο τσέχικος βασικός τίτλος εκδόθηκε σ’ αυτή τη μορφή, δύο χρόνια μετά την πάταξη της Ανοιξης και αμέσως μεταφράστηκε στις κύριες δυτικές γλώσσες. Ο Κόχουτ πρωτοστατεί στο κίνημα «Χάρτα 77» για τα ανθρώπινα δικαιώματα και όταν το 1978 πηγαίνει στην Αυστρία για κάποια θεατρικά δρώμενα, το τσεχοσλοβακικό κράτος δεν του επιτρέπει τον επαναπατρισμό και του αφαιρεί την υπηκοότητα. Με την πτώση του ολοκληρωτισμού δεν επιστρέφει, αλλά μοιράζεται τον χρόνο του μεταξύ Αυστρίας και Τσεχίας. Ο Κόχουτ λατρεύεται στην Τσεχία και αναγνωρίζεται όπως ο Μίλαν Κούντερα, ο Πάβελ Κλίμα και ο Χράμπαλ Μποχουμίλ ως ένας από τους πιο σημαντικούς πυλώνες της τσέχικης λογοτεχνίας. Από τις εκδόσεις Καστανιώτη έχουν επίσης κυκλοφορήσει σε ιδανική μετάφραση της Σόνιας Στάμου – Ντορνιάκοβα εκτός του παρουσιαζόμενου, το συγκλονιστικό Η δήμιος (2008) που πρωτοκυκλοφόρησε το 1970 σε κανονική έκδοση, το Χιονίζω(2005) γραμμένο μετά την πτώση του καθεστώτος το 1992 και το Ο άνθρωπος που δολοφονούσε χήρες (2000, σε μετάφραση της Αλεξάνδρας Δ. Ιωαννίδου) γραμμένο το 1995.