Το συνταγματικό δίκαιο στον 21ο αιώνα

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ο Σάντι Ρομάνο είχε παρομοιάσει το συνταγματικό δίκαιο με τον κορμό ενός δέντρου, από τον οποίο ξεκινούν και τρέφονται οι άλλοι κλάδοι του δικαίου. Η αλήθεια είναι ότι η παρομοίωση αυτή, που παραπέμπει στην ιδέα ενός «ολικού» Συντάγματος το οποίο έχει μια σχεδόν απεριόριστη ακτίνα δράσης στην εθνική έννομη τάξη, βρήκε αντίκρισμα στην ευρωπαϊκή συνταγματική εμπειρία μόνο μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με αφετηρία το ιταλικό και το δυτικογερμανικό Σύνταγμα, που έθεσαν τις βάσεις για το νέο συνταγματικό παράδειγμα στην Ευρώπη. Η Ελλάδα ευθυγραμμίστηκε με την τάση αυτή με το Σύνταγμα του 1975, αλλά είχε και μια πρωτότυπη δογματική συνεισφορά στην κατοχύρωσή της με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 (βλ. το άρθρο 25 παρ. 1 Συντ.).