Οι ναυαγοί του ολοκληρωτισμού

Είναι γνωστό το περιστατικό με το πλοίο «Σεντ Λούις», το οποίο θυμηθήκαμε και από την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου του Ντανιέλ Σνεντερμάν Βερολίνο, 1933, Η στάση του διεθνούς Τύπου μπροστά στον Χίτλερ (Μτφ. Γιώργος Καράμπελας, Πόλις). Αυτό ήταν ένα υπερωκεάνιο με περίπου 907 Γερμανούς και Αυστριακούς Εβραίους που στα τέλη Μαΐου του 1939 έφτασαν στις ακτές των ΗΠΑ. Με συνοπτικές διαδικασίες τους «ξαπόστειλαν» στην Κούβα και τον Ιούνιο επέστρεψαν σε χώρες της Ευρώπης (Ολλανδία, Γαλλία, Βέλγιο). 254 εξ αυτών βρήκαν τον θάνατο όταν οι Ναζί τούς ξαναβρήκαν στις κατακτημένες χώρες. Εχουμε όμως και τον δικό μας Σεντ Λούις. Είναι το Ματαρόα το οποίο το 1945 μετέφερε στη Γαλλία μερικά από τα πιο φωτεινά μυαλά της χώρας. Τα Χριστούγεννα του 1945 περίπου 200 έλληνες, νέοι επιστήμονες και καλλιτέχνες, εγκατέλειπαν την Ελλάδα του Εμφυλίου για το Παρίσι, υπότροφοι του Γαλλικού Ινστιτούτου. Αυτοί φυσικά δεν είχαν την τύχη των επιβατών του Σεντ Λούις. Οπως δεν είχαν την ίδια τύχη και οι επίσης διανοούμενοι, καλλιτέχνες, επιστήμονες αλλά και πλούσιοι αστοί, μεταξύ των οποίων και Εβραίοι, του πλοίου «Καπιτέν»(Capitaine Paul Lemerle) που το 1941 εγκατέλειπαν τη Μασσαλία για να σωθούν από τους Ναζί. Κι αυτοί δεν είχαν την τύχη των επιβατών του Σεντ Λούις, αλλά πέρασαν απίστευτες περιπέτειες μέχρι να φτάσουν στους διαφορετικούς προορισμούς τους στις ΗΠΑ και στη Λατινική Αμερική. Την περιπέτεια αυτών των ανθρώπων μυθιστοριογραφεί με εξαιρετικό ύφος και γραφή ο νέος γάλλος συγγραφέας Αντριάν Μποσκ.