Ο από μηχανής θεός

Στην αρχαία ελληνική τραγωδία ο από μηχανής θεός είναι, κυριολεκτικά, εκείνος ο θεός ή εκείνη η θεά που εμφανίζεται λίγο πριν από το τέλος του έργου και δίνει διέξοδο -συνήθως με συμβιβαστική/διδακτική διάθεση – σε όλες τις εκκρεμότητες της πλοκής. Στους νεωτερικούς χρόνους, ιδίως κατά τον 19^ο αιώνα, όταν ήταν της μόδας να δημοσιεύονται σε συνέχειες μυθιστορήματα σε εφημερίδες, οι μυθιστοριογράφοι (ανάμεσά τους διαμετρήματα ενός Ντίκενς ή ενός Ντοστογιέφσκι) δούλευαν υπό ασφυκτική χρονική πίεση και υπέπιπταν συχνά σε πραγματολογικής τάξεως σφάλματα – δύο ανατολές την ίδια μέρα, λόγου χάριν ή σχοινοτενείς φιλοσοφικούς διαλόγους κατά τη διάρκεια ενός σύντομου απογευματινού περιπάτου που, αν τους ξεδίπλωνες και τους χρονομετρούσες με το τέμπο μιας σταθερής  ανάγνωσης, θα διαρκούσαν μερόνυχτα… Το χειρότερο όμως ήταν πως οι μυθιστοριογράφοι, ανήμποροι να προβλέψουν τι θα συμβεί στην εκατοστή τρίτη ή στη διακοσιοστή πέμπτη συνέχεια, ενόσω έγραφαν ακόμη την τέταρτη ή την όγδοη, δεν απέφευγαν εντέλει τις αντιφάσεις και τα χάσματα· προκειμένου να μπαλώσουν λοιπόν όπως – όπως την υπόθεση, επιστράτευαν κι εδώ έναν από μηχανής θεό με τη μορφή κάποιου ήρωα που δεν είχε εμφανιστεί μέχρι τότε: αυτός αναλάμβανε να συμπληρώσει με πειστικό τρόπο τα αφηγηματικά κενά και να προσφέρει στην αληθοφάνεια του μυθιστορήματος μια σανίδα σωτηρίας.