Στη φωλιά του κούκου

Εάν μπείτε στον κόπο και ρωτήσετε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από τη δική μου ηλικιακή ομάδα, τους εξήντα και φεύγα, ποιες ταινίες την έχουν σημαδέψει από τα νεανικά της χρόνια, θα λάβετε φυσικά ποικίλες απαντήσεις, αλλά μάλλον θα σκοντάψετε συχνότερα από όσο προβλέπουν οι στατιστικές πιθανότητες και στις εξής τρεις: «Φράουλες και αίμα» (1970) του Στιούαρτ Χάγκμαν, «Jesus Christ Superstar» (1973) του Νόρμαν Τζιούισον, «Στη φωλιά του κούκου» (1975) του Μίλος Φόρμαν. Οι πιο πολλοί από τους συνομηλίκους μου τις είδαν ελαφρώς ετεροχρονισμένα, είτε επειδή ήταν ακόμη ανήλικοι κατά την πρώτη τους προβολή (θα βάζαμε τα γέλια, με τα σημερινά μέτρα και σταθμά, αλλά τότε αυτές οι ταινίες είχαν κριθεί… ακατάλληλες), είτε επειδή η επτάχρονη δικτατορία – στην περίπτωση των δύο πρώτων – είχε απαγορεύσει την προβολή τους προληπτικά ή είχε εξουσιοδοτήσει τη λογοκρισία να τις πετσοκόψει σε σημείο αγνώριστο. Στις «Φράουλες και αίμα» παρακολουθήσαμε, με αδιόρατη μυθοπλαστική μεταποίηση, την εξέγερση των αμερικανών φοιτητών κατά του πολέμου στο Βιετνάμ (προπομπό του δικού μας Πολυτεχνείου, όπως μας άρεσε να την εκλαμβάνουμε εκ των υστέρων), ενώ στο «Jesus Christ Superstar» και στην Ελλάδα, μια χώρα όπου – σε αντίθεση με τις «μπανανίες» της Λατινικής Αμερικής και τη «Θεολογία της Απελευθέρωσης» – δεν είχαμε καμία αξιόλογη παράδοση θρησκευτικού ριζοσπαστισμού (να φανταστείτε ότι το πιο προκεχωρημένο φυλάκιο πολιτικοποίησης ήταν η «Χριστιανική Δημοκρατία» του Νίκου Ψαρουδάκη), είδαμε για πρώτη φορά στην οθόνη έναν ροκά Χριστό ν’ αμφιβάλλει για τα πάντα – και πρωτίστως για την αποστολή του -, στο πλάι μιας αισθησιακής Μαρίας Μαγδαληνής κι ενός ρέμπελου μαύρου Ιούδα: αντιλαμβάνεστε την έκπληξη και την έξαψη για όλα εμάς, τα παραστρατημένα κατηχητόπουλα.