Ευριπίδου, «Ελένη»

Αν δε λάβει κανείς υπόψη του πως ο Ευριπίδης, όπως επανειλημμένα έγραψα, είναι, όχι απλώς σύγχρονος, αλλά συνομιλητής των Σοφιστών, αλλά και μέσω των Σοφιστών με την προσωκρατική φιλοσοφία και του Ηράκλειτου στην Ανατολή και του Παρμενίδη στην Κάτω Ιταλία, δύο τελείως αντιθέτων προσεγγίσεων του είναι και του φαίνεσθαι, του ρεαλιστικού και του μεταφυσικού. Ο Ευριπίδης, γράφοντας την «Ελένη», διαλέγεται με τις ζυμώσεις της εποχής του. Σημειώνω πως η Ελένη είναι μοιραία γυναίκα στον Ομηρο και ο Αισχύλος, παρετυμολογώντας το όνομά της (το «Ελένη» έχει μικρασιατική προέλευση) από το «ελείν», απαρέμφατο αορίστου του ρήματος «αιρέω – αιρώ», που σημαίνει «καταστρέφω» (!), άφησαν μια μυθολογική θεματική που ο Ευριπίδης και στον «Ορέστη» την ανέτρεψε (η Ελένη αναλαμβάνεται στους ουρανούς) και στο έργο του «Ελένη» εισάγει το θέμα πως η Ελένη ποτέ δεν πήγε στην Τροία (θέμα που έδωσε έξοχους στίχους στον Σεφέρη, «για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη»). Ο Αισχύλος, μάλιστα, εκκινώντας από την ετυμολογία του «ελείν», τη χαρακτηρίζει «ελένας, έλανδρος, ελέπτολις», καταστροφέα «πλοίων, ανδρών και πόλεων».