Η γεύση της τέχνης, η τέχνη της γεύσης

Σε ένα συνέδριο όταν ο θεσσαλονικιός πεζογράφος Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης ρωτήθηκε για τον ρόλο της μνήμης αποκρίθηκε με μια ευφυέστατη παρατήρηση που νομίζω πως δεν έχει περιληφθεί σε κανένα κείμενό του ή βιβλίο του. Πιο συγκεκριμένα είπε πως «Οπως ξέρουν οι γνωστοί μου και οι φίλοι μου δεν δίνω καμιά σημασία στο φαγητό. Τρώω πάντα ό,τι βρω μπροστά μου και συνήθως ό,τι μου βάζει στο πιάτο η γυναίκα μου. Αλλά την πραγματική απόλαυση την αισθάνομαι όταν θυμάμαι τι έφαγα». Είναι ένας τρόπος, ίσως, η μνήμη ώστε τα πράγματα να αποκτούν το πραγματικό τους νόημα και το διατηρούν, και αν ο τρόπος αυτός ισχύει το ενδιαφέρον του γίνεται ακόμη μεγαλύτερο καθώς αφορά τόσο την ύλη, όπως είναι το φαγητό, όσο και το πνεύμα. Αλλά και ένας τρόπος η γαστρονομία να μπορεί να θεωρηθεί χωρίς μεγάλες συνειδησιακές συγκρούσεις και τραύματα μέσα από το πρίσμα της τέχνης, όπως το καταδεικνύει η σημερινή έρευνά μας. Δεν θα ήταν άλλωστε δυνατόν να έχει γίνει μια τόσο ισχυρή αποταμίευση της γαστρονομίας σε τέχνες όπως η ποίηση, η πεζογραφία, ο κινηματογράφος, η ζωγραφική, η μουσική, έστω κι αν θα έφτανε να θυμηθεί κανείς το μυθιστόρημα του Κνουτ Χάμσουν «Πείνα», ή το διήγημα του Χόρχε Λουίς Μπόρχες «Ο άνθρωπος που τάιζε τον ίσκιο του» και από ελληνικής πλευράς τα διηγήματα της Λιλίκας Νάκου «Ελενίτσα» με τη μικρή του ηρωίδα να ξεψυχάει την Κατοχή ζητώντας τηγανητές πατάτες, του Πέτρου Γλέζου «Ο λύκος» και της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου «Τα σκυλιά», ώστε να αισθανθεί αναπόφευκτο στην έξαρση της γαστρονομίας όπως και όταν υπογραμμίζεται μέσα στον σύγχρονο κόσμο να μπαίνει ένα ερωτηματικό. Αλλωστε η ίδια η γαστρονομία περικλείνει και τον τρόπο του αυτοκαθαρμού της όταν φτάνει σε επίπεδα ανεπίτρεπτα, αρκεί να σκεφτούμε πως πάντα χάρη στην τέχνη «γράφει» ασφαλώς συγκλονιστικότερες σελίδες μια υπόγεια ταβέρνα με βαρέλια και τραπέζια στρωμένα με λαδόκολλα και πάνω της σαρδέλες παστές και τυρί φέτα παρά ένα σκάφος με τους ενοίκους του να απολαμβάνουν ένα λουκούλλειο γεύμα με αστακό.