Για την Ελλάδα, που προσεγγίζει σχεδόν πάντοτε τις διεθνείς εξελίξεις μέσα από την «οπτική Τουρκία», η επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία είναι ένα ιδιαίτερα δυσάρεστο γεγονός. Οχι απλά και μόνο γιατί ηττήθηκε η Δύση και το προσφυγικό ζήτημα. Αλλά γιατί μία από τις χώρες που φαίνεται ότι μπορεί να βγει ωφελημένη από την (επανα)κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν είναι η Τουρκία. Αλλες χώρες είναι η Κίνα, η Ρωσία και βεβαίως το Πακιστάν. Για την Κίνα ενισχύεται το αφήγημά της ότι «η ηγεμονία της Αμερικής» τελειώνει, οι ΗΠΑ είναι μια παρακμάζουσα υπερδύναμη και ένας αναξιόπιστος εταίρος ασφάλειας. Αλλά για την Ελλάδα το ενδιαφέρον βεβαίως εστιάζεται πρωτίστως στην Τουρκία και στο πώς επηρεάζεται από τις αφγανικές εξελίξεις. Και μετά τις εξελίξεις αυτές η Τουρκία φαίνεται ότι μπορεί να διεκδικήσει και να κατοχυρώσει έναν νέο γεωπολιτικό ρόλο: αυτόν της «χώρας – γέφυρας» ανάμεσα στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν και στη Δύση, ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον.

Οι σχέσεις Τουρκίας – Ταλιμπάν περιγράφονται ως ιδιαίτερα στενές. Οι Ταλιμπάν αναφέρονται στην Τουρκία ως «αδελφική χώρα», ενώ και η Τουρκία περιγράφει το Αφγανιστάν ως φιλική χώρα με την οποία διαμοιράζεται κοινές αξίες, αναφερόμενη προφανώς στην κυριαρχία του σουνιτικού Ισλάμ. Και με τη βοήθεια του Πακιστάν και του Κατάρ – στενών συμμάχων της Τουρκίας και των Ταλιμπάν – η Αγκυρα οικοδομεί ήδη μια ισχυρή σχέση με το νέο καθεστώς της Καμπούλ. Παρουσιάζει δε αυτή τη σχέση ως ιδιαίτερα σημαντική και για τη Δύση και τις ΗΠΑ καθώς προσφέρει έναν δίαυλο επικοινωνίας που σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαίος. Οθεν ο νέος ρόλος της «χώρας – γέφυρας» στην περιοχή. Από την πλευρά τους οι Ταλιμπάν προσβλέπουν στην Τουρκία για οικονομική και τεχνική βοήθεια αλλά και στη διπλωματική διαμεσολάβηση της Αγκυρας για την επίτευξη ορισμένων πολιτικών στόχων. Ουάσιγκτον και Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχουν λόγους να αποθαρρύνουν την ανάληψη από την Τουρκία αυτού του νέου ρόλου. Αντίθετα, μπορεί να λειτουργήσει θετικά και συνεπώς να είναι χρήσιμος. Για την Ευρωπαϊκή Ενωση ειδικότερα η Τουρκία μπορεί και πάλι να αποδειχθεί κρίσιμη χώρα για τη διαχείριση του αναμενόμενου νέου προσφυγικού / μεταναστευτικού κύματος από το Αφγανιστάν. Αν και η Ενωση δεν πρέπει και δεν μπορεί να λειτουργήσει με την αντίληψη της «Ευρώπης – φρούριο». Θα πρέπει να διαμορφώσει μια ενιαία, συντονισμένη προσέγγιση για τη δίκαιη κατανομή των αιτούντων καταφύγιο ανάμεσα στις 27 χώρες – μέλη. Εχει ευθύνες όχι μόνο νομικές αλλά και πολιτικές απέναντί τους.

Ο νέος ρόλος που διεκδικεί (και αναλαμβάνει;) η Τουρκία θα πρέπει να κάνει όμως την Ελλάδα να σκεφτεί. Να σκεφτεί τη συνολικότερη στρατηγική της απέναντι στην Τουρκία και να βγάλει τα αναγκαία συμπεράσματα. Να την ξανασκεφτεί και υπό το φως της πρόσφατης στρατιωτικής συμφωνίας με τη Β. Μακεδονία, τη διαφαινόμενη εξομάλυνση των σχέσεων με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) αλλά και τα νέα δεδομένα γύρω από τον ρόλο των ΗΠΑ, την κλιματική κρίση και τις κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες (πυρκαγιές, Προσφυγικό / Μεταναστευτικό) και που θα είναι ολοένα και περισσότερες από εδώ και πέρα.

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής των FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ. Από τις εκδόσεις Θεμέλιο κυκλοφορεί το νέο του βιβλίο «Επιτεύγματα και Στρατηγικά Λάθη της Εξωτερικής Πολιτικής της Μεταπολίτευσης»