Ο φόβος για τον ξένο

«Κάτι σκοτεινό κρύβει αυτός ο νιόφερτος, είπε ο Ντεντέ, που η σκέψη αυτή του είχε γίνει εμμονή. Ως και μαύρο θα το ‘λεγες, είπε ειρωνικά ο Εμίλ δείχνοντας την επιδερμίδα του προσώπου του, σε περίπτωση που ο Ντεντέ δεν είχε καταλάβει τον υπαινιγμό». Ο νιόφερτος είναι ένας νεαρός καθηγητής Γαλλικής Φιλολογίας που επιλέγει να ζήσει τις τελευταίες στιγμές του βίου του – χτυπημένος από καρκίνο – σε ένα χωριό της Νότιας Γαλλίας. Η άφιξή του διαταράσσει τις συνήθειες των κατοίκων «όχι μονάχα σε σχέση με αυτό που έβλεπαν, αλλά όλες τους τις συνήθειες, καθώς και τη γλυκιά χαύνωση που αυτές είχαν ως αποτέλεσμα και μέσα στις οποίες είχαν αναπαυτικά εγκλωβιστεί», όπως γράφει η Λιντί Σαλβέρ στο «Ανθρώπινο σκοτάδι» (εκδ. Utopia, μτφ. Γιάννης Στρίγκος, 2021). Στο μυθιστόρημά της στήνει έναν βραδυφλεγή μηχανισμό για να αποτυπώσει τον αρχαϊκό φόβο απέναντι στον «ξένο», τον «εισβολέα», τον διανοούμενο, αποφεύγοντας ωστόσο τις μανιχαϊστικές λύσεις. Ο καθηγητής θα πάρει σταδιακά τη θέση ενός εξιλαστήριου θύματος, πάνω στο οποίο οι ντόπιοι θα προβάλουν τις παθογένειες και τις ανασφάλειες μιας ολόκληρης ζωής: εκείνοι θα αισθάνονται μονίμως ως τα ξεχασμένα θύματα ενός συστήματος που δεν τους δίνει σημασία και εκείνος θα πρέπει να φαίνεται σαν ο μακρινός εκπρόσωπός του. Η Σαλβέρ, που έχει βραβευτεί με το Γκονκούρ το 2014 για το «Μην κλαις» (επίσης από τις εκδ. Utopia, μτφ. Αλέξης Εμμανουήλ), υπογράφει ένα «μυθιστόρημα της εποχής μας» για την ξενοφοβία, διατηρώντας τις αρετές του μαύρου χιούμορ και των ευθύβολων διαλόγων, που αφήνουν ανοιχτές πολλές χαραμάδες για να εισέλθει κανείς στην ψυχολογία των χαρακτήρων. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί και το βιβλίο της «Περί λαγνείας» (μτφ. Αλέξης Εμμανουήλ, 2018). Στα ελληνικά την είχαμε πρωτοσυναντήσει με τη «Δύναμη της μύγας» και τη «Συντροφιά των φαντασμάτων» (και τα δύο από τις εκδ. Καστανιώτη, μτφ. Εφη Γιαννοπούλου, 1997 και 1999). Ακολούθησαν οι «Ομορφες ψυχές» (εκδ. Μεταίχμιο, Μαριλένα Καρρά, 2001).