Δύο-τρία πράγματα για το ΠΑΣΟΚ

Κάθε χρόνο, την «3η του Σεπτέμβρη», την επέτειο της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ, γίνεται, σχεδόν τελετουργικά, μια αναστοχαστική αναφορά στην ιστορία και στη διαδρομή του κόμματος αυτού. Η αναφορά αυτή έχει ακόμα νόημα διότι το ΠΑΣΟΚ ήταν το κατ’ εξοχήν κόμμα της Μεταπολίτευσης και η αναγκαία ανάγνωση της σημαντικής αυτής περιόδου της ιστορίας της ελληνικής κοινωνίας προϋποθέτει την ανάγνωση και την ερμηνεία του συγκεκριμένου πολιτικού σχηματισμού. Από ποια σκοπιά όμως και με ποια κριτήρια γίνεται τα τελευταία χρόνια η αποτίμηση του ΠΑΣΟΚ; Εάν προέχουν τα πολιτικά και κοινωνικά κριτήρια, διακρίνεται αδρά η απόπειρα συγκρότησης μιας εγχώριας εκδοχής ενός σοσιαλδημοκρατικού κράτους πρόνοιας. Η συνολική αναβάθμιση των λαϊκών τάξεων, το Εθνικό Σύστημα Υγείας και οι άλλοι θεσμοί κοινωνικής προστασίας, η μεγάλη και πρωτοποριακή μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου, η θεσμοθέτηση των εργατικών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, οι υποδομές, όπως το μετρό, το αεροδρόμιο της Αθήνας, οι δρόμοι και η γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου, ήταν μερικά από τα στοιχεία της. Αλλά και στον πολιτιστικό και ευρύτερα πολιτισμικό τομέα, παρά τα αντιθέτως λεγόμενα, η κοινωνία άνοιξε και συγχρονίστηκε περισσότερο με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Οι εκδηλώσεις, για παράδειγμα, της Αθήνας – Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1985 ήταν εμβληματικά πρωτοποριακές, ενώ υπήρξε και μια εντυπωσιακή αλλαγή των τρόπων ζωής και των ηθών γενικά.