Πολιτικό Ισλάμ και χρόνος

Οι δραματικές εξελίξεις στο Αφγανιστάν προκάλεσαν διάφορες σκέψεις γύρω από το πολιτικό-τρομοκρατικό Ισλάμ. Αυτό που εντυπωσιάζει περισσότερο το ευρύ κοινό είναι το πώς μεταχειρίζεται τις γυναίκες: αυτή η επικέντρωση στην τρομοκρατική καταδυνάστευση των γυναικών, όχι μόνο εκ μέρους της τρομοκρατικής πλευράς του Ισλάμ αλλά του οθωμανισμού γενικότερα, οδηγεί στην προκειμένη περίπτωση σε μια μερική, αποσπασματική εικόνα του ισλαμισμού την οποία οι Δυτικοί κρίνουν με υποκειμενικά κριτήρια. Στον μουσουλμανικό κόσμο γυναίκες αναρριχήθηκαν κατά καιρούς σε υψηλά αξιώματα: παράγοντες όπως η οικογενειακή καταγωγή ήταν σημαντικότεροι από το φύλο. Θέλω να πω ότι το πρόβλημα με το πολιτικό Ισλάμ, αυτό που συχνά χαρακτηρίζουμε «ριζοσπαστικό», δεν είναι «απλώς» ο σκοταδισμός του στο οικογενειακό δίκαιο αλλά το ότι ρυθμίζει και καλύπτει ολόκληρη την κοινωνία παραλύοντας κάθε πολιτική, πολιτιστική και διανοητική δραστηριότητα. Δεν πρόκειται για «καθυστέρηση»: αν επρόκειτο για κάτι τέτοιο ο χρόνος θα ήταν με το μέρος της προόδου, της φώτισης, της σταδιακής απελευθέρωσης. Αλλά, το πολιτικό Ισλάμ δεν χρειάζεται χρόνο για να εξελιχθεί, ούτε μοιάζει με άλλες θρησκείες που μεταρρυθμίστηκαν και εντάχθηκαν -άλλοτε λίγο, άλλοτε περισσότερο- στο σύστημα του έθνους-κράτους και της δημοκρατίας. Γι’ αυτόν τον λόγο, όπως έχω ξαναγράψει, είναι λάθος να το συγκρίνουμε με τον Μεσαίωνα: ο δυτικός Μεσαίωνας, στον οποίον αναφερόμαστε όποτε κάτι σύγχρονο μάς φαίνεται αναχρονιστικό, παρότι ήταν εποχή παραλυμένη από τη θεοκρατία, δημιουργούσε σκέψη και τέχνες. Το ίδιο περίπου συνέβαινε και στα μέρη του κόσμου που είχαν ασπαστεί τη θρησκεία του Μωάμεθ.