Η γοητευτική φιλοσοφία των Μαθηματικών

Ο Διονύσιος Αναπολιτάνος είναι ομότιμος καθηγητής φιλοσοφίας και λογικής του τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών – το πρώην ΜΙΘΕ, στη δημιουργία του οποίου η συνεισφορά του είναι τεράστια. Ειδικεύτηκε στον Λάιμπνιτς και αφιέρωσε τη ζωή του στη φιλοσοφία των μαθηματικών. Εναργής και παρεμβατικός, συνεχίζει να γράφει κείμενα φιλοσοφίας και μετά την αφυπηρέτησή του από το Πανεπιστήμιο. Είκοσι ένα απ’ αυτά βρίσκονται στη συλλογή «Το Πεπερασμένο, το Απειρο και ο Κόσμος», που κυκλοφόρησε πρόσφατα (Νεφέλη, Αθήνα 2021, σελ. 195). Εδώ εξετάζει ποικίλα φιλοσοφικά ζητήματα. Μεταξύ άλλων, διερευνά το νοηματικό περιεχόμενο εννοιών των μαθηματικών, όπως η ομοιότητα, η ισότητα και η ταυτότητα, η περιοδικότητα και η επαναληψιμότητα, ασχολείται με την έννοια της αλήθειας στον Λάιμπνιτς ενώ επιχειρεί να καταλύσει ισχυρούς μύθους, όπως π.χ. ότι η φιλοσοφία είναι υποχρεωτικά προοδευτική. Ο Αναπολιτάνος είναι οπαδός της σαφήνειας και της ακρίβειας. Τα θέματά του είναι δύσκολα, αλλά ο αναγνώστης που θα τα προσπελάσει θα αποζημιωθεί, αφού θα διαβάσει για φιλοσοφικά προβλήματα με καθαρά, γοητευτικά ελληνικά. Κυνηγός του ουσιώδους, το αναζητεί στις περιοχές όπου ενδημεί. «Μια πρώτη περιοχή είναι αυτή των λογικών αληθειών […]. Μια δεύτερη περιοχή είναι αυτή των αληθειών που σχετίζονται με τη δομή και του κόσμου των αισθήσεων και του κόσμου της νόησης. […] Μια τρίτη περιοχή […] είναι αυτή που αναφέρεται σε αλήθειες ιστορικο-κοινωνικο-οικονομικού χαρακτήρα. […] Μια τέταρτη και τελευταία περιοχή στην οποία ενδημεί το ουσιώδες είναι αυτή που σχετίζεται με τη φύση και τη δομή των εννοιών. Η γνώση του ουσιώδους στην προκείμενη περίπτωση ταυτίζεται με την απαιτούμενη γνωσιακή εποπτεία των σημασιολογικών περιεχομένων μιας έννοιας…».