«Δεν μπορεί οι ξένοι να σκέφτονται τα δικά μας συμφέροντα»

Η προηγούμενη αφορμή για τη συνέντευξη με τον ομότιμο καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του ΕΚΠΑ ήταν το «Κριτικό Λεξικό της Ελληνικής Επανάστασης», που κυκλοφόρησε από τη σειρά Belknap του Harvard University Press. Επρόκειτο για προϊόν εργασίας τεσσάρων ετών και 39 συγγραφέων, ελλήνων και ξένων, που ανέπτυσσαν διαφορετικές όψεις του σημείου μηδέν για τη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους. Η νεότερη αφορμή είναι και πάλι μια σημαντική έκδοση, αυτή τη φορά από τον γνωστό εκδοτικό οίκο Routledge, που εντάσσει την Ελληνική Επανάσταση στο ιστορικό πλαίσιο των μεγάλων Επαναστάσεων του 19ου αιώνα: «The Greek revolution in the age of revolutions», με επιμελητή και πάλι τον Πασχάλη Κιτρομηλίδη, ο οποίος στην εισαγωγή περιγράφει τον ελληνικό κόσμο στα πρόθυρα της Επανάστασης. Βασικό γνώρισμα των κειμένων από τους 20 συμμετέχοντες ιστορικούς και ερευνητές είναι η ανάλυση των επαναστάσεων με όρους συγκριτικής ιστορίας και σε τοπικό επίπεδο ανάμεσα στην ελληνική περίπτωση, τα Βαλκάνια και διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες. «Με τις διαφορετικές συμβολές προσπαθούμε να αναδείξουμε το σύνολο των εκδηλώσεων της Επανάστασης, που διαθέτουν ένα χρονικό ανάπτυγμα δέκα χρόνων. Δεν υπήρξε κάτι στιγμιαίο, μια παροδική έκρηξη» παρατηρεί ο Π. Κιτρομηλίδης μέσω Zoom. «Το ουσιώδες είναι ότι παρ’ όλες τις δυσκολίες οι επαναστατημένοι Ελληνες δεν σταμάτησαν ποτέ σ’ αυτή τη διάρκεια. Την ίδια περίοδο, αντιθέτως, στα 1820-1821, εστίες εξέγερσης εμφανίστηκαν στην Ισπανία και την Ιταλία, αλλά οι εξεγέρσεις κατεστάλησαν. Οι Ιταλοί έβλεπαν το υπόδειγμα των Ελλήνων και έπαιρναν έμπνευση και αντοχή. Ετσι παρακολουθώντας τη νοητή συνέχεια των γεγονότων φτάνουμε στο 1830, με τις περιπτώσεις της Γαλλίας, του Βελγίου και της Πολωνίας. Η Ελληνική Επανάσταση αναζωογόνησε την εποχή των Επαναστάσεων. Αυτή η κρίσιμη συμβολή φαίνεται καθαρά στην έκδοσή μας, ιδίως στα σημαντικά συγκριτικά κεφάλαια, όπως εκείνο του Ντέιβιντ Μπελ και του Πορτίγιο Βαλντέζ». Ξεχωριστό ενδιαφέρον, εξάλλου, παρουσιάζουν η ανάλυση του Simon Dixon για τη στάση της Ρωσίας, του Φραντσέσο Σκαλόρα για το πώς προσλαμβάνουν την Ελληνική Επανάσταση στη Σικελία, του Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου για τα κείμενα της πολιτικής σκέψης του Διαφωτισμού, των Κρίστοφερ Κλαρκ – Χρήστου Αλιπράντη για τον γερμανικό κόσμο και το 1848, της Μαρίας Ευθυμίου για τους εμφυλίους ανάμεσα σε Ελλάδα και Σερβία.