Μια άλλη ανάγνωση στο «πλιάτσικο» των αρχαιοτήτων

Οι σεισμοί και τα ακραία γενικώς φυσικά φαινόμενα, οι «βάρβαροι» εισβολές και οι συνεχείς κάθοδοι δεν προκαλούν την κατάρρευση των αυτοκρατοριών, των κρατών και των αστικών τους κέντρων, αποτελούν απλώς μοιραία επακόλουθα μιας προηγηθείσας οικονομικής κατάρρευσης των σύνθετων κοινωνιών. Οι «βάρβαροι» εισβολείς αποτρέπονται και οι φυσικές καταστροφές οδηγούν στην επισκευή ή την οικοδόμηση ισχυρότερων και λαμπρότερων κατά κανόνα κτισμάτων, όταν οι αυτοκρατορίες, τα κράτη, τα αστικά κέντρα, τα ανακτορικά συγκροτήματα είναι ακόμη ισχυρά, όπως συνέβη για παράδειγμα με τα νέα ανάκτορα της Κνωσού που αντικατέστησαν τα «σεισμόπληκτα» παλαιά ή ακόμα με τη μετασεισμική Καλαμάτα που εμφανίζεται σήμερα με ανανεωμένη την εικόνα της. Η Ιαπωνία δεν κατέρρευσε λόγω του αρχαίου μετασεισμικού τσουνάμι που την έπληξε μετά την έκρηξη του Κρακατάου ούτε εξαιτίας του πρόσφατου τρομακτικού τσουνάμι που προκάλεσε και την καταστροφή πυρηνικών σταθμών. Η απέραντη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε επενδύσει και δαπανήσει υπέρογκα ποσά στους συνεχείς πολέμους με τους «βαρβάρους» του Βορρά και τους Πάρθους της Ανατολής, κατέρρευσε οικονομικά στα τέλη του 4ου αιώνα, πριν καταρρεύσει στρατιωτικά και πολιτικά και εγκαταλείψει στην τύχη τους τις επαρχίες της, συμπεριλαμβανομένης της Αχαΐας, δηλαδή της Πελοποννήσου, όπου και η αρχαία Μεσσήνη.