Πολλά τα δεινά

«Πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει»: αυτό το χορικό του Σοφοκλή από την «Αντιγόνη» βιώνεται από όλη την ανθρωπότητα χιλιάδες χρόνια πριν αποτυπωθεί στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Καταρχάς ας μείνουμε στις λέξεις: «δεινός», είναι επίθετο του ρήματος «δέομαι» με ουσιαστικό το «δέος». Και το ρήμα «δέομαι» είχει δύο σημασίες ταυτόχρονα: «έχω ανάγκη» και «παρακαλώ, ικετεύω». Και έχω ανάγκη και παρακαλώ και φοβάμαι. Εδώ, όμως, είναι ο κόμπος, διότι «δέος» σήμαινε στην εποχή του «φοβάμαι», αλλά δεν μπορώ να διακρίνω, να εντοπίσω, να αντιμετωπίσω την αιτία του φόβου μου. Κυρίως, τον φόβο του θανάτου. Αρα, για να ξαναπάμε στον Σοφοκλή. «Πολλά γεννούν το δέος». Ο περιδεής άνθρωπος γεννιέται, ζει και πεθαίνει, βιώνοντας τον φόβο, χωρίς να δύναται να διακρίνει από πού προέρχεται, πότε έρχεται, με ποια μορφή εμφανίζεται και ποια είναι η αιτία που τον προκαλεί. Είναι φυσικά φαινόμενα, αρρώστιες, πολιτικές ταραχές, ανθρώπινες εκρηκτικές δράσεις και, το τραγικότερο, τυχαία συμβάντα, ζαριές της φύσης ή της ανθρώπινης περιπέτειας. Επειδή, λοιπόν, βρίσκομαι σε ανάγκη, ικετεύω, εκλιπαρώ, προσεύχομαι και αναζητώ βοήθεια, αλλά δεν γνωρίζω πού να απευθυνθώ ή ποιος είναι ο λόγος που γίνομαι αντικείμενο της δεινότητας.