Ανολοκλήρωτη υπόθεση η κατάρρευση της ΕΣΣΔ;

Ηταν η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης (ΕΣΣΔ – Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών) πριν από ακριβώς τριάντα χρόνια «η μεγαλύτερη καταστροφή του εικοστού αιώνα» όπως τη θεωρεί ο σημερινός ηγέτης της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν; Ανεξάρτητα από τη θετική ή αρνητική απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα περί «καταστροφής», το τέλος της τότε δεύτερης υπερδύναμης ήταν οπωσδήποτε το τέλος ενός σοσιαλιστικού ονείρου για ορισμένους ή ενός ολοκληρωτικού εφιάλτη για κάποιους άλλους. Το όνειρο του (υπαρκτού) σοσιαλισμού που είχαν χιλιάδες στην Ευρώπη και όχι μόνο και που είχε γοητεύσει κορυφαίους διανοουμένους – από τον Γ. Ρίτσο μέχρι τον Ζαν Πολ Σαρτρ – και στο οποίο είχαν αντιταχθεί άλλοι (Ρ. Αρόν π.χ.) καθώς θεωρούσαν ότι η Σοβιετική Ενωση δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια ολοκληρωτική βαρβαρότητα με τον σταλινισμό ως την πλέον τοξική έκφρασή της. Εχουν γραφτεί χιλιάδες (κυριολεκτικά) έργα, βιβλία, αναλύσεις, δοκίμια για τα «έργα και ημέρες» της εβδομηκονταετούς σχεδόν ιστορίας της Σοβιετικής Ενωσης, από την εγκαθίδρυσή της το 1922 μέχρι την πτώση της τα Χριστούγεννα 1991 – για την εσωτερική καταπίεση, για τα «γκουλάγκ» και την εξόντωση των αντιφρονούντων, για τον ρόλο της στην έναρξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και τον ηρωισμό της και τις θυσίες που κατέβαλε για την ήττα του ναζισμού, για την επικυριαρχία που επέβαλε στην Ανατολική Ευρώπη και την κατάπνιξη κάθε (δημοκρατικής) εξέγερσης (Ουγγαρία 1956, Τσεχία 1968, κ.ά.), για την «ισορροπία του τρόμου» με τις ΗΠΑ και τον Ψυχρό Πόλεμο που γέννησε. Για τις ελπίδες που γέννησε και τις μεγάλες πικρίες και ματαιώσεις στις οποίες κατέληξε. «Οταν το βράδυ στις 7.32 της 25ης Δεκεμβρίου 1991 κατέβηκε η σοβιετική κόκκινη σημαία από το Κρεμλίνο και υψώθηκε η τρίχρωμη ρωσική σηματοδοτώντας και το τυπικό τέλος της Σοβιετικής Ενωσης δάκρυσα» μου έλεγε ο Λεωνίδας Κύρκος. «Δάκρυσα από λύπη και κρυφή χαρά μέσα μου. Τελείωσε μια εποχή, έσβησε οριστικά ένα όνειρο. Τελείωσε όμως και ένας εφιάλτης». Οι μεταρρυθμίσεις που επιχείρησε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στη δεκαετία 1980 δεν μπορούσαν να τη διασώσουν. Γιατί δεν μπορούσαν να τη μεταρρυθμίσουν. Το σύστημα δεν ήταν μεταρρυθμίσιμο.