H νέα κανονικότητα είναι ήδη εδώ. Ισως πρέπει να αρχίσουμε να τη συνηθίζουμε. Διότι η εποχή του προβλέψιμου απρόβλεπτου δεν δείχνει να μας εγκαταλείπει. Οσο κι αν διψάμε για σταθερότητα, το υπόλοιπο της δεκαετίας φαίνεται ότι δεν θα επιστρέψει στην οικεία ρουτίνα της προ Covid εποχής.  

Θυμάστε, ρωτά το «Economist», πώς οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ξεκίνησαν να αλλάζουν κατά κύματα τα αεροπορικά ταξίδια; Στα χρόνια που ακολούθησαν, κάθε νέα επίθεση που σχεδιαζόταν αποκάλυπτε μια απρόβλεπτη αδυναμία η οποία απαιτούσε νέους κανόνες. Πρώτα κλείδωσαν οι πόρτες του πιλοτηρίου, έπειτα προστέθηκαν ένοπλοι συνοδοί και απαγορεύτηκαν τα αιχμηρά αντικείμενα. Αργότερα, οι υποψίες έπεσαν σε μπουκάλια με υγρά, παπούτσια και λάπτοπ. Οι πτήσεις ποτέ δεν επέστρεψαν σε εκείνο που ξέραμε ούτε καθιερώθηκε μια νέα ρουτίνα. Αντίθετα, τα πάντα είναι μονίμως προς αναθεώρηση.  

Ο κόσμος είναι εξίσου απρόβλεπτος σήμερα και η πανδημία αποτελεί βασική αιτία. Επί σχεδόν δύο χρόνια ζούμε σε μεταβαλλόμενες συνθήκες φορώντας μάσκα, κάνοντας τεστ, μπαίνοντας σε καραντίνα, ακολουθούμε ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, εκδίδουμε πιστοποιητικά εμβολιασμού και άλλα έγγραφα. Καθώς τα ξεσπάσματα νέων κρουσμάτων και οι μεταλλάξεις διαδέχονται το ένα το άλλο, έτσι και οι συνθήκες έρχονται και παρέρχονται. Αυτό είναι το τίμημα της ζωής με μια ασθένεια που δεν έχει ακόμη μπει στην ενδημική της φάση. Η Covid-19 μπορεί να μην είναι η μόνη τέτοια μόλυνση. Αν και πέρασε ένας αιώνας από την πανδημία της ισπανικής γρίπης, το επόμενο παθογόνο που θα κατακτούσε τον πλανήτη θα μπορούσε να χτυπήσει πολύ νωρίτερα. Τα μικρόβια ευδοκιμούν σε μια εποχή παγκόσμιων ταξιδιών και πολυσύχναστων πόλεων. Η εγγύτητα ανθρώπων και ζώων οδηγεί στην επώαση νέων ασθενειών. Τέτοιες ζωονόσοι, που τείνουν να εμφανίζονται κάθε λίγα χρόνια, δεν προκαλούσαν ενδιαφέρον παλαιότερα. Για την επόμενη δεκαετία, τουλάχιστον, μπορούμε να περιμένουμε ότι κάθε νέο ξέσπασμα θα πυροδοτεί παροξυσμούς προφύλαξης.  

Η Covid συνέβαλε στη δημιουργία του σημερινού απρόβλεπτου κόσμου έμμεσα, επιταχύνοντας την αλλαγή που είχε αρχίσει. Η πανδημία έδειξε πώς οι βιομηχανίες μπορούν να επηρεαστούν ξαφνικά από τις τεχνολογικές αλλαγές. Οι αγορές από απόσταση, η τηλεργασία και η έκρηξη του Zoom κάποτε αποτελούσαν το μέλλον. Την εποχή του κορωνοϊού έγιναν αμέσως νέες συνήθειες. Οι μεγάλες τεχνολογικές αλλαγές δεν είναι κάτι καινούργιο. Ομως, αντί να χρειαστούν αιώνες ή δεκαετίες για να εξαπλωθούν σε όλο τον κόσμο, όπως το τυπογραφείο και ο τηλέγραφος, οι νέες τεχνολογίες γίνονται ρουτίνα μέσα σε λίγα χρόνια. Μόλις πριν από 15 χρόνια, τα σύγχρονα smartphones δεν υπήρχαν. Σήμερα περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους στον πλανήτη έχουν τουλάχιστον ένα.  

Η πανδημία έφερε περισσότερη ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Η Ουάσιγκτον κατηγόρησε το κινεζικό ΚΚ ότι απέτυχε να περιορίσει τον ιό που εμφανίστηκε στην Ουχάν στα τέλη του 2019, ενώ κάποιοι ισχυρίζονται ότι προήλθε από κινεζικό εργαστήριο εκεί. Από τη μεριά της η Κίνα, που έχει καταγράψει λιγότερους από 6.000 θανάτους, δεν μπαίνει στον κόπο πια να κρύψει την απέχθειά της προς την Αμερική, όπου οι νεκροί από τον ιό έχουν ξεπεράσει τις 800.000. Η κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών χειροτερεύει λόγω της έντασης στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σινγιάνγκ και του ελέγχου της τεχνολογίας.  

Μέσα σε όλα αυτά η επιθυμία μας να επιστρέψουμε σε έναν πιο σταθερό, προβλέψιμο κόσμο είναι έντονη, αλλά μπορεί να μην υλοποιηθεί. Αντί να νοσταλγούμε, ίσως θα είναι καλό να εκτιμήσουμε κάποια από τα θετικά της νέας κατάστασης. Πολλοί εργάζονται από το σπίτι. Οι απομακρυσμένες υπηρεσίες είναι πιο προσβάσιμες και φτηνές. Η ταχεία διάδοση της τεχνολογίας θα μπορούσε να επιφέρει αδιανόητες προόδους στην ιατρική και στον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Ακόμα κι έτσι, πολλοί από τους θεσμούς και τις συμπεριφορές που έφεραν σταθερότητα στον παλιό κόσμο φαίνονται ακατάλληλα για τον νέο. Η πανδημία είναι σαν μια πόρτα. Μόλις τη διασχίσεις, δεν υπάρχει επιστροφή.